در دانش فرش یک قرن از دنیای غرب عقبیم

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران به نقل از فارس، نشست خبری همایش «فرش، سنت، هنر» با حضور تورج ژوله دبیر علمی همایش، علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر و حسن بلخاری رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر پیش از ظهر امروز ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ در این فرهنگسرا برگزار شد.

با هدف حفظ میراث ملی کشور همایش «فرش، سنت، هنر» برگزار می‌شود

اسماعیلی در ابتدای این نشست با تاکید بر رویکرد حفظ میراث ملی کشور در فرهنگستان هنر گفت: فرش دستباف و شناخت هویت آن و جایگاهش در تاریخ و فرهنگ کشور قرار است در همایش «فرش، سنت، هنر» مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: فرش دستباف عمومی‌ترین و مردمی‌ترین هنر و جلوه‌گاهی از ذوق و ادراک و فنون هنرمند ایرانی است. ​در گذشته در اکثر خانه‌ها فرش دستباف موجود بود اگرچه اکنون به واسطه مشکلات این موضوع کمتر شده‌است.

سرپرست فرهنگستان هنر افزود: فرهنگ تصویری، اسطوره‌ای و نمادها در فرش دستباف دیده می‌شود و با بسیاری از هنرهای سنتی پیوند دارد. فرش ایرانی همیشه با آیین‌ها و سنت‌های ارزشمند همراه بوده و کمترین آلایندگی صنعتی را داشته است.

وی گفت: از نظر اقتصادی هم دارای اهمیت بالایی در کشور ماست و میلیون‌ها نفر در تولید فرش و تجارت آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول فعالیت هستند. به لحاظ عمومی بودن و مردمی بودن، هیچ هنری در کشورمان به اندازه فرش دستباف فراگیر نیست. بنابراین در بعد اشتغال زایی جایگاه مهمی دارد و در سال جهش تولید جایگاه ویژه‌ای می‌تواند داشته باشد.

به گفته اسماعیلی، به لحاظِ آموزشی هم رشته‌های متعدد در سطح کارشناسی و ارشد در کشور ایجاد شده و شاخه‌های مختلف با موضوع فرش را در دانشگاه‌هایمان داریم و امید است طرح‌ها و نقش‌های جدیدی را خلق کنند که با دکوراسیون جدید هم همخوانی داشته باشید و این به رونق فرش کمک میکنید.

وی خاطرنشان کرد: ترجمه آثاری با موضوع فرش ایرانی از دیگر فعالیت‌های فرهنگستان هنر است که اسماعیلی به آن اشاره کرد و افزود: در بحث نمایشگاهی، ارائه دانشگاهی و فیلم‌های مستند نیز تلاش داریم یا برگزاری همایش «فرش، سنت، هنر» فعالیت‌های بیشتری داشته باشیم.

اسماعیلی در پایان یادآور شد این رویداد با کمک بخش خصوصی برگزار می‌شود. امیدواریم بیانیه پایانی همایش هم در اختیار سازمان‌ها و نهادها قرار گیرد تا با مقوله فرش دستباف بیشتر درگیر شوند.

سروری و استادیمان در صنعت فرش در جهان را از دست داده‌ایم

دکتر حسن بلخاری در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت روز صنایع دستی و فرهنگ پهلوانی و زورخانه‌ای گفت: اگر در حوزه هنرهای اسلامی، خوشنویسی را اشرف می‌دانیم (با دلیل نگارش قرآن کریم) در صنایع دستی ایران هم فرش هنر اشرف و اتمّ است. فرش پازیریک بیانگر قدمت تاریخی و هنری ملت ایران است و حقیقتا صنعت فرش، جایگاه برجسته‌ای در فرهنگ هنری ما دارد.

وی با اشاره به داستان فرش بهارستان که توسط یک فرد جاهل در ایوان مدائن قطعه قطعه شده است، گفت: نزد ایرانیان باستان فرش جایگاه مهمی داشت.

رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر گفت: در قرآن کریم ۳۳ عُجمه​ (کلمه معرب شده) داریم. مثلا اصطلاح دین یا پارادایس از زبان فارسی به عربی راه یافته است. فردوس معرب پردیس (پارادایس) است و باب‌هایی است​ که کوروش ساخته بود و معنای بهشت را دارد.

وی افزود: فرش کلمه‌ای عربی است و در قرآن هم آمده و به معنای امر گسترده است و انسان ایرانی زیر پای خود می‌گسترانید اما اکنون از زمین به دیوار منتقل شده است.

به گفته بلخاری، فرش بازتاب عرش و بازتاب جهان مینوی است، به همین دلیل یک ایرانی باید آن را در منزل خود و زیر پایش می‌دیده تا همواره به یاد جهان مینوی باشد. ​بنابراین اگر هنر یا صنعتی در کشوری حفظ می‌شود به خاطر تلازم آن با زندگی مادی و ارجاع‌ به زندگی اخروی است.

وی افزود: ​البته متأسفانه ظرف ۶۰ – ۷۰ سال گذشته، سروری و استادیمان در صنعت فرش در جهان را از دست داده‌ایم. امیدواریم برپایی همایش‌های مانند «فرش، سنت، هنر» در راستای احیای این جایگاه بکوشد.

​رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر در بخش پایانی سخنان خود به ارتباط ظهور ایده با هنرهای صناعی اشاره کرد و گفت که عبارت صنایع دستی ارتباطی با صنعت ندارد.

بلخاری در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد حمایت دولت از فرش سنتی و دستباف موجب حضور بیشتر آن در خانه ها شود.

در دانش فرش یک قرن از دنیای غرب عقبیم

تورج ژوله، دبیر علمی همایش «فرش، سنت، هنر» هم در ابتدای سخنان خود گفت: در انتخاب عنوان همایش حساسیت‌های خاصی داشتیم و هدفمان این بود که مواردی که نیاز امروز هویت فرش دستباف ایران است، مورد توجه قرار گیرد. کارشناسان معتقدند هویت​ فرش دستباف ایرانی در گرو سنت و هنر است، پدیده‌ای بوده که در بسیاری موارد به سمت تبدیل شده و بعدها چاشنی هنر هم به آن اضافه شده است.

وی افزود: هدف اصلی ما این است که هویت فرش دستباف را با یادآوری بحث‌ها و ساختارش پررنگ کنیم. ​چون بخش عظیمی از اقتصاد هنر فرش ایرانی مدیون نگاه هنری و سنت‌های آن است. این موضوع در فراخوان همایش (در سه بخش علمی، نمایشگاهی و فیلم) به آن توجه شده است.

ژوله ادامه‌داد:​ ما در دانش فرش چیزی حدود یک قرن از دنیای غرب عقب هستیم و آلمانی زبان‌ها در این زمینه پرچمدار بوده‌اند. البته در کشور ما هم حدود دو دهه است که نظام آموزشی ما به مقوله علمی فرش وارد شده است. الان هم حدود ۶ سال از طرح مقطع دکتری فرش می‌گذرد.

دبیر علمی همایش «فرش، سنت، هنر» اذعان کرد: در دنیای غرب جنس شناخت آن‌ها از فرش مادی بوده است ​اما در ایران و در این همایش به دنبال مبانی نظری، چیستی و هستی شناختی فرش هستیم.

ژوله گفت: تصویربافی ما امروز با نام تابلوفرش شناخته می‌شود، موضوع دیگری است که در همایش و در نمایشگاه گره بافته‌های سنتی و تصویری به آن پرداخته خواهد شد. در بخش سوم نیز همه فیلم‌هایی که طی یک قرن اخیر با موضوع فرش تولید شده است، با نظارت دبیر علمی این بخش (علیرضا قاسم خان) نقد و بررسی می‌شوند.

​وی خاطرنشان کرد: هر آنچه که از این همایش قرار است منتشر شود، ارتباطی به فرش ماشینی ندارد و آماری که پیرامون این موضوع مطرح شد، درباره فرش دستباف است و آمارهای غیررسمی بین ۵ تا ۸ میلیون نفر متغیر است.

ژوله خاطرنشان کرد: فرش دست دوم یا کارکرده، لباس دست دوم نیست، بنابراین قبل از خرید فرش ماشینی به این فکر کنیم که شاید بتوان فرش دستباف دست دوم خرید.

وی در پایان با اشاره به شیوع ویروس کرونا گفت: اگر امکان برگزاری همایش به صورت حضوری نباشد، به صورت مجازی برگزار خواهد شد.


بودن یا نبودن مسئله این است

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران؛ در شرایط پیش‌آمده مرکز ملی فرش ایران که متولی برگزاری نمایشگاه فرش دستباف ایران است درپی رایزنی با صاحب‌نظران برآن شده تا با خرد جمعی بتواند چالش برگزاری نمایشگاه را با توجه به همه گیری ویروس کرونا به سامان برساند.

از ابتدای سال جاری تقویم نمایشگاهی کشور با توجه به شیوع ویروس کرونا و ضرورت مراقب‌های لازم برای کنترل آن به صورت کامل متوقف شده است. در پی این شرایط برگزاری بیست و نهمین نمایشگاه فرش دستباف ایران هم با ابهاماتی روبروست. بر اساس آخرین خبری که در ارتباط با این موضوع از سوی روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران منتشر شده  نخستین جلسه “کمیسیون توسعه بازار داخلی” ستاد عالی راهبری فرش دستباف روز دوشنبه ۱۳۹۹/۳/۱۹ با دستور کار بررسی زمان بیست و نهمین نمایشگاه فرش دستباف ایران و راهکارهای برون رفت از مشکلات فروش فرش دستباف در بازار داخلی با ارایه راهکارهای اجرایی تشکیل و مقرر شد، مصوبات این کمیسیون برای تصمیم گیری نهایی به ستاد عالی راهبری فرش دستباف اعلام  شود.

پویان ملکی سرپرست معاونت بازرگانی شرکت سهامی فرش ایران که در این جلسه حضور داشت ضمن تاکید بر اهمیت برگزاری این نمایشگاه در تجارت فرش دستباف کشور گفت؛ دو دیدگاه در دستور کار قرار گرفت؛ نخست برگزاری نمایشگاه بیست و نهم در سال جاری با تغییر زمان برگزاری در نیمه دوم سال، و دیدگاه دوم برگزاری نمایشگاه مطابق روال سال‌های گذشته بود. ملکی در این خصوص به روابط عمومی شرکت فرش گفت: دیدگاه مجموعه ما برگزاری در زمان برنامه ریزی شده (۲۷ امرداد تا ۳ شهریورماه ۱۳۹۹) است و موکول کردن آن به بهمن ماه موجب ازدست رفتن کیفیت نمایشگاه می‌شود و بهتر است اگر امکان برگزاری نمایشگاه در موعد هرساله نیست، برنامه ریزی برای برگزاری پرقدرت‌ نمایشگاه در سال آینده انجام شود.

سرپرست معاونت بازرگانی شرکت سهامی فرش ایران در ادامه افزود؛ بازار فرش دستباف در شرایط خاصی به سر می‌برد که برای برون رفت از رکود و ترغیب هموطنان به خرید فرش دستباف پیشنهاد ‌می‌شود مسئولین مرکز ملی فرش از طریق نهادهای ذیربط راهکارهای عملی مانند فراهم آوری وام خرید فرش دستباف را پیگیری کنند تا از این طریق بتوانیم از شرایط فعلی به سلامت عبور کنیم. ملکی همچنین پیشنهاد داد سازوکار استفاده از این وام هم می‌تواند بهره‌گیری از پتانسیل اتحادیه‌های شهری و روستایی، اتحادیه صادرکنندگان و شرکت سهامی فرش ایران باشد تا انحرافی در اجرای آن صورت نگیرد.

چگونه لکه‌های فرش را تمیز کنیم؟

بهتر است قبل از این که لکه به طور کامل جذب فرش شود اقدامات اشاره شده زیر روی آن صورت گیرد زیرا هرقدر لکه بیشتر روی فرش بماند برطرف کردن آن سخت‌تر خواهد شد. پیشنهاد می‌شود برای اطمینان از نحوه عملکرد خود، قبل از این که روی فرش این عملیات را انجام دهید، روی یک تکه فرش یا پارچه کم ارزش آن را امتحان کنید تا از ثمربخشی آن مطمئن شوید.

لکه چای و قهوه:

بلافاصله چای را با قاشق جمع کرده و با پارچه‌ی سفیدِ مرطوب و کَف، لکه را چند بار خوب تمیز می‌کنیم. اگر سایه لکه پابرجا ماند به وسیله پارچه‌ای که با محلول آب و سرکه سفید مرطوب شده به همراه کف آن را تمیز می‌کنیم.

لکه شربت و نوشابه:

بلافاصله آن را با قاشق جمع کرده و با پارچه‌ی سفیدِ مرطوب و کَف، لکه را چند بار خوب تمیز می‌کنیم، و هربار قبل از کشیدن دستمال مقداری آب روی محل لکه اسپری می‌کنیم تا قند آن خوب شسته شود. اگر سایه لکه پابرجا ماند به وسیله پارچه‌ای که با محلول آب و سرکه سفید مرطوب شده به همراه کف آن را تمیز می‌کنیم.

لکه آدامس و شمع:

مقداری یخ درون کیسه فریزر ریخته و روی لکه قرار داده تا لکه سفت شود، سپس به دقت با پشت چاقو لکه را از فرش جدا می‌کنیم.

لکه قیر:

ابتدا لکه را با استفاده از یک کاردک یا پشت چاقو بردارید. یک کاغذ کاهی روی لکه قرار دهید و سپس با استفاده از اتوی گرم (دمای متوسط) قیر باقی مانده را بر روی کاغذ انتقال دهید. این مرحله را با کاغذ تمیز چندبار انجام دهید تا قیر کامل برداشته شود. سایه لکه را با استفاده از پارچه مرطوب و کف پاک می‌کنیم. اگر سایه همچنان پابرجا ماند به وسیله پارچه و الکل لکه را تمیز می‌کنیم.

لکه خون:

لکه را به وسیله پارچه‌ای که محلول آب سرد و صابون مرطوب شده تمیز می‌کنیم.

لکه واکس و دوده:

اضافات دوده یا واکس را برداشته، لکه را با پارچه مرطوب و کف تمیز کرده اگر سایه‌ای باقی ماند پارچه آغشته به الکل استفاده می‌کنیم.

لکه جوهر خودنویس:

مقداری ماست رقیق شده را روی لکه بریزید و سپس با استفاده از قاشق، محلول ایجاد شده را بردارید. سپس با استفاده از دستمالی که با آب و کف مرطوب شده، باقیمانده مواد را پاک کنید.

لکه جوهر خودکار:

با استفاده از اسفنج که با شیر مرطوب شده لکه را بردارید. سپس با استفاده از دستمالی که با آب و کف مرطوب شده باقیمانده مواد را برطرف کنید.

لکه آبرنگ:

با پارچه آغشته به محلول آب و سرکه سفید همراه با کف تمیز می‌شود.

لکه کاکائو و شکلات:

اضافات را با قاشق برداشته، با پارچه آغشته به محلول آب و سرکه سفید همراه با کف تمیز می‌شود.

لکه ماژیک:

با پارچه آغشته به الکل پاک می‌شود.

لکه‌های روغنی و چربی:

اضافات را با قاشق برداشته، با پارچه آغشته به محلول آب و سرکه سفید همراه با کف تمیز می‌شود.


البته توجه به این نکته ضروری است که این موارد صرفا به منظور انجام عملیات اولیه است و پاک کردن اصولی لکه‌های ایجاد شده باید توسط متخصصین نگهداری و مرمت فرش دستباف انجام شود.


حراج فرش دستباف آغاز شد

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران، حراج حضوری فرش‌های دستباف از اسفندماه سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا و لزوم رعایت فاصله گذاری اجتماعی به دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا به مدت چند ماه متوقف شد. اما با بهبود وضعیت و اعلام ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر از سر گیری فعالیت‌های تجاری و رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی حراج حضوری فرش دستباف از دوشنبه هفته آینده ۱۹ خرداد ۱۳۹۹ مطابق روال گذشته هر دوشنبه در تالار شرکت برگزار خواهد شد.

برپایه این گزارش شرکت سهامی فرش ایران که در حراج حضوری فرش‌های دستباف کارکرده پیشینه‌ای بیش از دو دهه دارد برآن شده است با توجه به پروتکل‌های اعلام شده از سوی وزارت بهداشت؛ نخستین جلسه حراج در سال جاری را برگزار کند. تجار، فروشندگان، خانواده‌ها و علاقه‌مندان می‌توانند روز دوشنبه ۱۳۹۹/۰۳/۱۹ از ساعت ۱۷ تا ۱۹ در این رویداد هفتگی و هیجان انگیز شرکت کنند.

لازم به توضیح است که در فرآیند حراج، پس از ارایه فرش از سوی مالک، کارشناسان شرکت، فرش را ارزیابی و قیمت گذاری می‌کنند و در صورت رضایت مالک در نوبت حراج قرار می‌گیرد. سپس مدیر سالن حراج پس از بیان مشخصات فرش، قیمت پایه هر فرش را به روش چوب زنی اعلام می‌کند و بالاترین پیشنهاد بالاتر از قیمت پایه برنده این حراج هیجان انگیز خواهد بود.

گفتنی است حراج فرش دستباف در دفتر مرکزی شرکت سهامی فرش ایران واقع در تهران، خیابان فردوسی هر هفته دوشنبه از ساعت ۱۷ تا ۱۹ برپا می‌شود و همزمان به صورت زنده از صفحه اینستاگرام شرکت سهامی فرش ایران با نام irancarpetir پخش خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر و هماهنگی ارائه فرش می‌توانید با تلفن ۰۲۱۵۴۶۳۷ داخلی ۵ واحد حراج تماس بگیرید.

شرکت سهامی فرش ایران به دنبال جهش تولید

شرکت سهامی فرش ایران بر اساس برنامه پیش‌بینی شده خود برای سال ۱۳۹۹ به‌دنبال گسترش تولیدات خود به بیش از ۱۸ هزار متر مربع است. یکی از ارکان برآورده ساختن این میزان تولید فرش دستباف بهره‌گیری از ظرفیت گروه‎‌های دیگر فعال در مناطق مختلف قالیبافی است. از این رو صبح روز چهارشنبه هفتم خرداد ۱۳۹۹ جابر نظریه مدیر تولید به همراه علی کاووسیان رییس شعبه منطقه خراسان شرکت سهامی فرش ایران؛ بازدیدی از کارگاه‌های پیشرانان فعال در مناطق کم‌برخوردار شهر مشهد داشتند.

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران در جریان این دیدار عبدالله احراری عامل توسعه شبکه ملی دستبافته‌های داری و دستگاهی ضمن ارایه گزارشی از اهداف طرح‌های در دست اجرای جهاد دانشگاهی در زمینه دستبافته‌های داری و دستگاهی گفت:  شبکه ملی دستبافته‌های داری و دستگاهی در طرح پیش‌رو در توسعه کسب و کارهای خرد و خانگیِ مناطق کمتر برخوردار که کارفرمای آن سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد است از همکاری ارزنده شرکت سهامی فرش ایران در استان‌های مختلف با شبکه و پیشه استقبال و قدردانی می‌کند.

گفتنی است در این بازدید که در دو منطقه نوده و طبرسی شمالی مشهد صورت گرفت مقرر شد در هفته آتی همکاری عملیاتی بین دو نفر از پیشرانان شبکه در محلات نوده و طبرسی شروع شود و همچنین پیشرانان با همکاری شرکت سهامی فرش کارگاه‌های تحت پوشش خود را توسعه دهند.

مجتمع قالی‌بافی در شهرستان شیروان راه‌اندازی شد

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران، این مجتمع نخستین مجموعه از سلسله سرمایه‌گذاری‌های موسسه اعتباری ملل با کارشناسی و اجرای شرکت سهامی فرش ایران است که در استان خراسان شمالی در سال ۱۳۹۹ افتتاح می‌شود.

این کارگاه قالیبافی در ساختمانی به مساحت ۱۰۰ متر مربع و برای اشتغال ۲۷ نفر، روز سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ با حضور مسئولان موسسه اعتباری ملل، مسئولان استانی و عوامل شرکت سهامی فرش ایران در روستای حسین آباد شهرستان شیروان رسما شروع به کار کرد. برپایه این گزارش، مبلغ سرمایه‌گذاری مستقیم این مجتمع قالیبافی بالغ بر ۲ میلیارد و ۲۵۵ میلیون ریال است.

موسسه اعتباری ملل در راستای ایجاد اشتغال در مناطق کم‌تر‌برخوردار سرمایه‌ای برابر با ۱۰هزار میلیارد ریال را در استان خراسان شمالی درنظر گرفته است که در این میان با همراهی و کارشناسی شرکت سهامی فرش ایران راه‌اندازی دو مجتمع متمرکز تولید قالی در این شهرستان (روستاهای خانلق و حسین آباد) پیش‌بینی شده است.

جابر نظریه مدیر تولید شرکت سهامی فرش ایران، با بیان این مطلب که طرح‌های تولیدی در این مجتمع طرح‌های مرسوم منطقه خواهد بود افزود آنچه در این مجتمع تولید خواهد شد از منظر کیفی دارای کیفیت برتر و متناسب با پسند بازار داخلی خواهد بود. وی همچنین ادامه داد در فاز نخست بهره‌برداری از این کارگاه قالیبافی ۹ دستگاه دار قالی ۶ متری برپا شده که در ادامه با توجه به اقدامات انجام شده این کارگاه توسعه خواهد یافت.

گفتنی است در آیین افتتاح این مجتمع علاوه بر حجت‌الاسلام سید امین جوادی مدیرعامل موسسه اعتباری ملل و مجید محمدپناه مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران، دکتر محمدعلی شجاعی استاندار خراسان شمالی ، دکتر عبدالرضا عزیزی نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی، دکتر غفور خرامهر مدیرعامل گروه توسعه اقتصاد ملل و آقای رضا فیروزه رییس سازمان صمت استان خراسان شمالی حضور داشتند.


هماهنگی فرش‌های پرنقش با مبلمان

فرش دستباف ایرانی با طرح‌های کلاسیک به ویژه در اندازه ۳*۲ (قالی) و بزرگتر به دلیل گستره زیاد و پُر رنگ بودن، قدرتمندترین موضوع دکوراسیون به شمار می‌رود. پس می‌بایست دیگر اجزا (المان‌ها) با آن هماهنگ شوند و چون این گونه از فرش‌ها پرنقش و نگار هستند برای همین مبلمان باید تک رنگ باشد و یا اگر از دو رنگ استفاده می‌شود نباید پارچه رومبلی گلدار و شلوغ باشد. هرچه پارچه رو مبلی ساده‌تر و یا با نقوش کم رنگ‌تر باشد بهتر است.

برای نمونه رنگ مبلمانی که برای فرش لاکی (کاشان) انتخاب می‌شود کرم، قهوه‌ای، نسکافه‌ای، بژ، صورتی و یا سفید می‌تواند باشد. نکته یاری رسان برای این انتخاب رنگ دیوار است؛ اگر دیوار سفید باشد انتخاب مبلمان سفید درخور توجه است حال اگر رنگ دیوار کرم باشد مبلمان کرم، قهوه‌ای و یا نسکافه‌ای انتخاب مناسبی است.

در ادامه انتخاب پرده نیز یکی دیگر از گزینه‌های این هم‌نشینی است. پرده باید بلند باشد طوری که به کف اتاق برسد، به این ترتیب خانه بزرگ‌تر و ارتفاع آن بلندتر جلوه می‌کند. بر این اساس می‌توان از دولایه پرده استفاده کرد. پارچه زیرین می تواند یک حریر سفید و ساده و پارچه رویی یک کتان یا ساتن قرمز(هماهنگ با رنگ فرش) باشد تا به این ترتیب کمی از قدرت رنگ فرش را در خود حل کند. در این طراحی‌ها از والان یا دکوری‌های شکل‌دار و پارچه‌های پُرنقش استفاده نمی‌شود بلکه پارچه‌های ساده گزینه مناسبی‌ است.

از سلطان‌آباد تا قالی شرق

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران، سه دهه گذشته برای استان مرکزی و به ویژه شهر اراک با دگرگونی‌های بسیاری همراه بوده به شکلی که اراک به یکی از قطب‌های صنعتی کشور بدل شده؛ با این حال فرش دستباف اراک همچنان خواهان خود را دارد و در بازارهای داخلی و خارجی مشتریان دنبالش می‌گردند. همین موضوع بهانه‌ای شد تا در گفتگویی کوتاه پای صحبت‌های محسن شفیقی رییس شعبه اراک شرکت سهامی فرش ایران بنشینیم. شفیقی در این گفتگو ضمن اشاره به شرایط دیروز و امروز فرش در استان مرکزی از وضعیت شعبه اراک شرکت سهامی فرش ایران نیز صحبت می‌کند.
در ادامه شرح این گفت‌گو را می‌خوانید.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |ابتدا تاریخچه ای از فرش بافی استان مرکزی و شهر اراک بفرمایید

پیشینه فرش استان به روایتی به ۳۰۰ و به روایتی دیگر به ۷۰۰ سال پیش می رسد، یعنی پیشینه فرش اراک به قبل از تبدیل شدن اراک به شهر بوده که در چهار منطقه اطراف اراک امروزی فرش تولید می‌شده که همه آن‌ها به اراک نسبت داده می‌شود. دست بافته‌های استان مرکزی به‌ویژه اراک از اواسط حکومت ناصرالدین شاه حضوری ملموس یافته و شهرت جهانی پیدا کرده.
درواقع موقعیت جغرافیایی و استراتژیک سلطان آباد (اراک فعلی) و قرار گرفتن آن در مسیر راه‌های بازرگانی و تجاری کشور شرایطی خاص را به وجود آورد تا این منطقه به قطب تجارت فرش تبدیل شود و پس از مدتی تعداد زیادی بازرگان از کشورهای مختلف را در خود گردآورده بود.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |اراک، کرمان و تبریز سه منطقه‌ای هستند که بازرگانان خارجی در حوزه فرش دستباف در آن فعالیت داشتند، توضیحی در این خصوص نیز بفرمایید

سال ۱۲۶۶ هجری شمسی شرکت سوییسی زیگلر به علت ارزش اقتصادی فرش اقدام به گشایش نمایندگی در سلطان‌آباد کرد و تشکیلات اداری و انبارداری و چرخه فنی مواد اولیه را در این منطقه رونق داد. بعدها در اوايل سده ۱۳۰۰ هجری شمسی کمپانی قالی شرق در پی ادغام دو کمپانی خارجی کوچکتر در کرمان تاسيس شد و بعدها در سال ۱۳۱۲ اين کمپانی فعاليت خود را به اراک و همدان توسعه داد.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |همانطور که گفتید قالی شرق و زیگلر در سلطان‌آباد فعالیت داشت، چه شد که از این فعالیت دست کشیدند؟

در سال ۱۳۱۴ با فرمان رضاخان کمپانی قالی شرق خلع يد شد و اين کمپانی ملی اعلام شد. در همان سال با حمايت همه جانبه دولت وقت، تمام وظايف کمپانی قالی شرق که بزرگترين توليد کننده فرش دستباف در آن زمان بود به شرکت سهامی فرش ايران واگذار شد و اين شرکت، با مديريت کاملاً ايرانی، علاوه بر تصدی ادارات به جا مانده از کمپانی قالی شرق، ساماندهی صنعت فرش در سطح کشور را بر عهده گرفت. كه شعبه اراک (شركت سهامي فرش ايران) سومين قطب قديمي توليد فرش پس از كرمان و همدان بود.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |شیوه بافت در استان مرکزی چگونه است؟

بافت فرش در اراک فارسی‌باف است و گره‌ها به وسیله دست زده می‌شود، البته در برخی مناطق از قلاب نیز استفاده می‌شود. دارها عمودی هستند و چله دوانان چله‌ها را بر روی زمین می‌دوانند. سابقاً فرش اراک دو پود بوده ولی امروزه از پودهای ضخیم و غیراستاندارد و البته از یک پود استفاده می‌کنند. پود فرش‌ها آبی رنگ هستند که بهترین نشانه شناخت فرش‌های این منطقه است. فرش اراک از نوع درشت بافت و در بهترین فرم آن فرش‌های با رجشمار متوسط ۳۰ و ۴۰ و به‌ ندرت ۵۰ یا بالاتر است. در اصطلاح محلي به اين فرش‌ها ۱۲۰ رك ، ۱۴۰ رك ، ۱۶۰ رك و ۲۰۰ رك گفته مي شود.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |فرش استان مرکزی از مناطق اقماری شکل گرفته این مناطق کدام است؟

مناطق فرش‌بافی در اراك که شهرت جهاني داشته‌اند مثل ساروق ، جيريا ، مشك آباد ، فراهان ، ليليان، سرابند و مهاجران؛ كه بعضي از اين مناطق در حال حاضر رونق چنداني در حوزه توليد فرش دستباف ندارند.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |ویژگی‌های طرح و رنگ استفاده شده در استان مرکزی از گذشته تا امروز چطور بوده؟

طرح‌های متنوعی در این منطقه تولید شده و همچنان هم می‌شود که اگر بخواهم نام ببرم می‌توانم به لچک ترنج، افشان، شاه عباسی، جنگلی، شکارگاه، درختی و پیچ، خشتی، شیخ صفی، اسلیمی، گل حنا، ماهی، تک بته، نقشه عظیمی، بته میر، شاخ بزی، مستوفی و گل ریز و ليليان و بند ريحان اشاره کنم.
اما فرش اراک به خاطر چند رنگ خاص شهرت جهانی دارد، دوغی ساروق، آبی فراهان و روناسی مشک آباد سه رنگی هستند که این شهرت را موجب شدند. علاوه بر رنگ‌های غالب ذکر شده رنگ‌های سبز، کرم و زرد کاهی نیز در اراک وجود دارند و به‌طور کل استفاده از روناس (به ندرت قرمز دانه)، برگ مو، پوست انار، پوست گردو و یا جفت و اسپرک رایج و غالب بود است.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |از طراحان سرشناس این منطقه چه کسانی را می‌توانید نام ببرید؟

برخی طراحان منطقه شهرت جهاني و كشوري داشتند که می‌توانم از استاد عيسي خان بهادري، استاد شهسواري، استاد مهرجو، استاد عشقي گلباز، استاد پناهنده، استاد ابراهيمي، استادآستانه و استاد برجي نام ببرم که هر کدام صاحب نام و آوازه هستند و نیاز به معرفی ندارند.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |در استان مرکزی فرش ساروق شهرت جهانی دارد، چرا؟

در کل اگر به فرش ساروق و طرح‌های ساده آن توجه کنیم یکی از دلایل شهرت فرش ساروق رنگرزی خوب و طبیعی آن است. كه متاسفانه در چند دهه اخير با توجه به تعطیل شدن رنگرزي‌هاي سنتي در اين استان و گرايش توليد كنندگان به استفاده از رنگ‌هاي شيميايي و ماشيني کیفیت رنگ فرش‌ها تنزل یافته و غالباً رنگ‌ها كيفيت سابق را ندارند و همین موضوع سابقه درخشان فرش اراك را نیز تحت تاثیر قرار داده.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |در حال حاضر فعالیت شرکت سهامی فرش در این استان به چه صورت است؟

در حال حاضر شركت سهامي فرش ايران مديريت استان مركزي در مناطقي چون شهر اراك ، فراهان، كميجان، شازند، خمين، محلات، دليجان، ساوه و قسمت‌هايي از استان اصفهان كه در قديم الايام فرش ساروق توليد مي‌كردند با تعداد حدود ۳۰۰ دار قالي فعال با ۲۰ كارگاه بافت متمركز فرش و حدود ۶۵۰ نفر بافنده زن ومرد مشغول فعاليت است.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |تولیدات شعبه اراک شرکت سهامی فرش ایران در سال قبل چگونه بود؟

در سال گذشته حدود ۱۰۰۰ متر مربع فرش دستباف در ابعاد و طرح و رنگ‌هاي مختلف در این شعبه توليد شد كه خوشبختانه مورد استقبال مشتريان هم قرارگرفت.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |در سال‌های اخیر مشکلاتی در تولید و صادرات فرش اراک ایجاد شده شما این مشکلات را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اگر بخواهم به برخي از مشكلات و موانع پيش روي فرش اراك كه موجب شده در بازارهاي داخلي و خارجي از رونق بیافتند اشاره کنم موارد زیر مهمترین آن‌هاست.

  • تکراری و یکنواختی نقشه‌ها و رنگ‌های آنها که نشان دهنده فقدان طراحان خلاق و هنرمند است که مشکل بزرگ فرشبافی امروز است و فقط منحصر به اراک نیست.
  • از بین رفتن رنگرزان و رنگ‌ها و شیوه‌های رنگرزی قدیمی و در مقابل استفاده از رنگ‌های کم دوام و بی‌ثبات.
  • عدم دسترسی مناسب به مواد اولیه مرغوب و ابزار مورد نیاز. به شکلی که مشاهده می‌شود الیاف غیر مجاز دباغی شده، پشم‌های کهنه و ضایعات و الیاف مصنوعی و در بهترین وضعیت خامه‌های وارداتی از پاکستان، کره و ترک برای قالیبافی استفاده می‌شوند که کاملاً برای فرش این منطقه نامناسب است.
  • تقلیل کیفیت بافت اعم از بافته‌های درشت و نامرغوب، تغییرات مداوم و گاه غیرعادی در ابعاد فرش، استفاده از پودهای کلفت و سنگین که باعث کاهش لطافت و سبکی فرش می‌شود و کاملاً از پشت فرش قابل رؤیت است.
  • فقدان اطلاعات کافی در مورد فرش منطقه و گذشته درخشان آن و شرایط خاص فنی آن.
  • عدم وجود ناظران آگاه بر کار بافنده‌ها جهت کاهش ضایعات و نواقص فرشبافی.
  • از بین رفتن کارگاه‌های متمرکز، کاهش سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و در نتیجه کاهش امکاناتی که از ضرورت‌های کارگاه‌های متمرکز است.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |با توجه به مواردی که فرمودید شما چه پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت فرش استان دارید؟

  • شناسايي‌ و ايجاد ظرفيت‌ در بازارهاي‌ جديد فرش‌.
  • تلاش‌ در راستاي‌ حفظ هويت‌ فرش‌ منطقه اراك.
  • بالا بردن‌ كيفيت‌ و استانداردهاي‌ فني‌ در فرش‌هاي‌ توليدي منطقه در جنبه‌هاي‌ مختلف‌طراحي‌، نقشه‌، بافت‌، مواد اوليه‌
  • كوشش‌ در راستاي‌ هر چه‌ بهداشتي‌تر كردن‌ فعاليت‌هاي‌ بافندگان‌ و ايجاد محيطي‌ مساعد وسالم‌ به‌ منظور جلوگيري‌ از وارد آوردن‌ صدمات‌ جسماني‌، روحي‌ و رواني‌ به‌ بافندگان‌ كه‌عمدتا زنان‌ و دختران‌ ‌ هستند.
  • ايجاد تسهيلات‌ بانكي‌ و اعتباري‌ براي‌ گروه‌هاي‌ مختلف‌ از جمله‌: دست‌ اندركاران‌، توليدكنندگان‌، صادركنندگان‌، بخش‌هاي‌ مشاوره‌اي‌، تخصصي‌ و بازاريابي‌.
  • افزايش‌ سرمايه‌گذاري‌ در صنعت‌ فرش‌ منطقه.
  • تقويت‌ تعاوني‌ها با مشاركت‌ فعال‌ و واقعي‌ توليد كنندگان‌ و دست‌ اندركاران‌ اين‌ بخش‌ وكوتاه‌ كردن‌ دست‌ واسطه‌هاي‌ زائد.
  • حفظ طرح‌ها و نقشه‌هاي‌ سنتي‌ و قديمي‌ فرش‌ منطقه باتوجه به سليقه مشتري.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |با توجه به شرایط موجود و بحران کرونا برنامه‌های شعبه اراک شرکت سهامی فرش ایران برای تحقق شعار سال چیست؟

در سال جاري علیرغم شرايط بحران جهاني شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا به حول و قوه الهي برای جهش ۲۰ تا ۳۰ درصدي توليد برنامه‌ریزی کردیم. البته با تدابیر اندیشیده شده تولید فرش با رعايت كامل مسائل بهداشتي و سلامت بافندگان در حال انجام است.
خوشبختانه تاکنون هم شرایط را به نحو مطلوبی با همدلي و همكاري پرسنل شعبه و مديران دفتر مركزي توانستیم مدیریت کنیم و امیدواریم در سالي كه از سوی مقام معظم رهبري مزين به سال جهش توليد شده است بتوانيم گامي رو به جلو براي توليد فرش منطقه اراك برداريم.

روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران |حرف و سخن پایانی؟

در پایان اميدواريم با حمايت‌هاي دولتي و مردمي از بافندگان فرش، بتوانيم گوشه‌اي از زحمات این قشر هنرمند و زحمت‌كش را با رعايت منزلت اجتماعي آن‌ها جبران کنیم.

فرح‌ناز رافع از شرکت سهامی فرش ایران بازدید کرد

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران؛ در ابتدای این جلسه رافع درباره افزوده شدن فرش دستباف به وزارتخانه نوپای صنایع دستی و حواشی پیش‌آمده گفت: پیرو انتشار خبری مبنی بر تصویب اساسنامه الحاق صنعت فرش از وزارت صمت به صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دست‌باف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی  باید توضیح دهم اساس این صندوق بر حمایت است و مفاد این اساسنامه به امضاء بنده رسیده است اما کنش رسانه‌ای به گونه‌ای جهت یافته که مرکز ملی فرش قرار است در ذیل وزارتخانه صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی قرار گیرد که این صحیح نیست.

رافع در ادامه افزود آقای مدرس خیابانی سرپرست وزارت صمت نیز اعتقاد به حضور فرش دستباف در بدنه وزارتخانه دارد و با انتقال آن مخالف است.

رییس مرکز ملی فرش ایران ضمن اشاره‌ به راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌ها در حوزه فرش دستباف گفت: برنامه‌ریزی لازم در این خصوص به این صورت انجام شده که پنج استان به عنوان خاستگاه اجرایی و استان تهران به عنوان خاستگاه مالی این شتاب‌دهنده‌ها انتخاب شده‌اند. وی افزود گام‌های اجرایی و ثبت آن نیز صورت گرفته و در خردادماه سال جاری نخستین رویداد در این خصوص برگزار می‌شود. همچنین با انتخاب مجری و سرمایه‌گذار، فعالیت شتاب‌دهنده‌ها در مسکو و اوراسیا نیز در شرف شکل گیری است.

در ادامه مجید محمدپناه مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران با تقدیر و تشکر از فعالیت‌های خانم رافع در خصوص استقرار ستاد عالی راهبردی فرش دستباف، از میزان افزایش تولید شرکت درسال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ تا ۴۵ درصد خبر داد و افزود: عمده فعالیت‌های شرکت در سال جاری معطوف بر تداوم رشد تولید و توسعه شبکه توزیع و بازرگانی با محورهای دسته بندی محصولات تولیدی با دیدگاه سفارش پذیری، ایجاد شبکه تحقیق و توسعه مستقر در شرکت و راه‌اندازی پکیج فروشگاه اینترنتی است.

درپایان این گفتگو فرح‌ناز رافع از فروشگاه مرکزی شرکت سهامی فرش ایران با همراهی مدیرعامل و معاونان شرکت بازدید کرد.

گفتنی است در این بازدید مهندس نوروزی مشاور رییس مرکز و آقای نورپناه رییس دفتر ریاست مرکز ملی فرش ایران، رافع را همراهی کردند.


قالی‌های دستباف شرقی و اروپایی منتشر شد

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران، کتاب قالی‌های دستباف شرقی و اروپایی (Hand-woven Carpets, Oriental & European) در سال ۱۹۲۲ در لندن و در دوجلد متن و تصویر به نویسندگی آلبرت فرانک کندریک (Albert Frank Kendrick) و سی ای سی تاترسال (Creassey Edward Cecil Tattersall) به چاپ رسیده است که به تازگی توسط انتشارات فرهنگسرای میردشتی و با همت دکتر نازیلا دریایی ترجمه و روانه بازار کتاب ایران شده است.

کندریک کارشناس تاریخ نساجی و مسول بخش نساجی موزه ویکتوریا و آلبرت (V&A) لندن بود و از سال ۱۸۹۷ تا ۱۹۲۴ در این موزه کار کرد. او این کتاب را با همکاری تاترسال  که او نیز از پژوهشگران و کارشناسان نساجی است، نوشت. این کتاب توسط انتشارات Dover در سال ۱۹۲۲ در ۲۰۵ صفحه همراه با ۲۰۶ تصویر از جمله ۱۹ تصویر رنگی منتشر شد.

کندریک در پیشگفتار کتاب به معرفی کتب و آثار منتشر شده در حوزه ی فرش‌بافی زمان خود می‌پردازد و در مورد هر کدام توضیح مختصری ارائه می‌کند. این کتاب مشتمل بر دو بخش و ۱۱ فصل است. بخش اول شامل ۷ فصل می‌شود که موضوعات تاریخی فرش‌بافی در شرق و غرب را پوشش می‌دهد. در این بخش فرش دستباف ایران، هند، ترکیه، قفقاز، آسیای شرقی، اروپا شامل اسپانیا، لهستان، فنلاند، فرانسه و انگلیس به صورت مجزا از نظرگاه تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

بخش دوم نیز شامل ۴ فصل است. در بخش دوم عناوینی همچون فنون بافت، نقوش فرش، ملاحظات اجرایی و دسته بندی و شناسایی فرش‌ها بررسی شده‌اند. در پایان کتاب نیز فهرستی از منابع غنی فرشبافی آن دوره عرضه شده است.

گفتنی است دکتر نازیلا دریایی مترجم این کتاب مدرس و پژوهش‌گر رشته فرش و بنیاد دانشنامه نگاری ایران است که از وی پیش‌تر نیز آثار متنوعی با موضوع فرش دستباف تالیف و ترجمه شده است. از جمله آثار مکتوب ایشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

زیبایی‌شناسی در فرش دستباف ایران
تالیف: نازیلا دریایی

اطلس قالی و فرش
تالیف: دیوید بلک | ترجمه: نازیلا دریایی

نامه‌های تنهایی
تالیف: نازیلا دریایی

شاهسون: مروری بر دستبافته‌های عشایر شاهسون
تالیف: سیدطاهر صباحی | ترجمه: نازیلا دریایی

کرمان: پنج قرن قالی‌بافی در کرمان
تالیف: سیدطاهر صباحی | ترجمه: اعظم نصیری، سمیرا سلیمی، شعبان آزادی‌کناری، نازیلا دریایی، لوسین کموی، گلین ریچاردسن، غلامحسین سالمی

قالیچه های آذربایجانی قفقازی
تالیف: سیاوش اولمک آزادی و لطیف کریموف | ترجمه: نازیلا دریایی و کوروش کریمشاهی

رمان خون گل‌ها (ماجرای دختر قالیبافی در عهد صفوی)
تالیف: آنیتا امیررضوانی | ترجمه: نازیلا دریایی


قالی‌های دستباف شرقی و اروپایی منتشر شد

تصویر روی جلد کتاب


با توجه به سوابق نویسندگان و استقبال علاقمندان که باعث بارها تجدید چاپ آن شده است، باید این کتاب را در زمره یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های تخصصی در حوزه فرش دستباف شناخت. همین امر مطالعه این کتاب را برای علاقمندان به فرش دستباف جذاب‌تر هم کرده است.