در دل کاشان، جایی که خاک، آجر می‌شود و آجر، روایتگر یک فرهنگ، خانه‌ای قد علم کرده که بیش از آن که یک بنای تاریخی باشد، یک روایت بصری از هارمونی و تعادل است. خانه بروجردی‌های کاشان، این شاهکار معماری دوره قاجار، با هندسه‌ای چشم‌نواز، ظرافتی شاعرانه و ساختاری هوشمندانه، الهام‌بخش بسیاری از هنرهای ایرانی بوده است. اما وقتی این الهام به زبان فرش ترجمه شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
پلان؛ فراتر از نقشه
در معماری سنتی ایران، پلان چیزی بیش از خطوطی روی کاغذ است. این طرح، نقشه‌ای برای تجربه فضا است: هدایت‌کننده‌ی دید، حرکت، نور و سکون. در طراحی این فرش، از همان منطق بهره گرفته شده است: الگوی مرکزی (مدالیون) با ساختاری متوازن، دید مخاطب را هدایت می‌کند و حرکتی درونی در فضای قالی پدید می‌آورد؛ درست مانند حرکت از حیاط به ایوان و تالارهای خانه بروجردی‌ها.
هشتی؛ نقطه ورود، نقطه تأمل
در خانه‌های ایرانی، هشتی اولین مواجهه‌ی مخاطب با معماری است؛ فضایی واسط بین بیرون و درون، جایی برای مکث و درک تغییر فضا. در این فرش، این مفهوم با طراحی یک مدالیون منحصربه‌فرد در مرکز قالی بازآفرینی شده است. تلاقی رنگ و نقش در این بخش، همان حس ایستادن در آستانه‌ی ورود به یک دنیای دیگر را تداعی می‌کند.
جریان در فضا، جریان در طرح
مسیرهای حرکتی در خانه بروجردی‌های کاشان تصادفی نیستند؛ هر راهرو، هر دریچه، هر نورگیر، با هدفی مشخص طراحی شده‌اند. در فرش هم، نگاه بیننده بی‌هدف سرگردان نمی‌ماند. از مرکز تا حاشیه، از گوشه تا گوشه، فرم‌ها و رنگ‌ها مسیر حرکت چشم را طراحی کرده‌اند.
بادگیرها و الگوهای دیداری
بادگیرهای بلند خانه بروجردی‌ها، فقط زیبایی نیستند؛ وظیفه دارند هوای تازه را به اعماق سرداب‌ها هدایت کنند. در طراحی فرش نیز، از الگوهای تکرارشونده و فرم‌های درهم‌تنیده استفاده شده تا همان حس جریان و حرکت را برای چشم و ذهن مخاطب ایجاد کنند.
بازخوانی متریال در پالت رنگی
پالت رنگی این قالی، از دل مصالح خانه بروجردی‌های کاشان بیرون آمده است: قرمزهای خاکی برگرفته از آجرهای سنتی؛ نخودی‌های نرم از گچ‌بری‌ها و لاجوردی‌های درخشان از معرق‌کاری‌های دیوار و سقف. این‌ها رنگ‌هایی تصادفی نیستند؛ بلکه زبان مواد و مصالحی‌اند که اکنون در تار و پود فرش معنا یافته‌اند.
یک قطعه معماری در دل خانه شما
این فرش، نسخه‌ای بافته‌شده از تفکر و جهان‌بینی معماران سنتی ایران است. نه کپی‌برداری از نقش‌ها، بلکه بازآفرینی منطق معماری ایرانی در قالب بافتی هنرمندانه. اگر خانه بروجردی‌ها را تحسین می‌کنید، لمس این فرش، ادامه‌ی همان تجربه است؛ تجربه‌ای ملموس از معماری، روایت، فضا و زیبایی.
مریم قنبری عدیوی
کارشناس ارشد فرش دستباف و دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری
