هنر دبی لاوسون [۱] در برانگیختن احساسات بینندگانش، بردن آن‌ها به فضاهای درونی خود و در عین حال ادغام دنیای دو بعدی با دنیای سه‌بعدی است. دبی لاوسون مفهوم فرش ایرانی را به عنوان یک شی دوبعدی بر هم می‌زند، آن را زنده می‌کند و مجسمه‌های سه‌بعدی باورنکردنی‌ای  می‌سازد  که به معنی واقعی کلمه به سمت شما می‌آیند.

دبی لاوسون هنرمند مولتی مدیا و مجسمه ساز بریتانیایی است و  آثار متنوعی خلق کرده است. لاوسون در داندی اسکاتلند متولد شده و در لندن زندگی و کار می‌کند. او در سال ۲۰۰۴ از دوره کارشناسی ارشد کالج سلطنتی هنر و سن مارتینز سنترال فارغ التحصیل شد. آثار لاوسون در مجموعه‌های ملی و بین‌المللی از جمله: گالری ساعتچی، خانه اعیان، موزه قلعه ناتینگهام، ماریو تستینو، دانشگاه هنر لندن، دانشگاه داندی و بسیاری دیگر در بریتانیا و سراسر جهان نگهداری می‌شوند.

کار دبی لاوسون به شکل مجموعه‌ای از اپیزودها است که بیننده را به سفری در مناظر آن دعوت می‌کند، جایی که روایت‌های مردمی و تاریخ‌های شخصی در هم تنیده شده‌اند تا واقعیت خیالی و مادی غیرقابل تفکیک به نظر برسد.

قلب آثار او، تمرکز بر سنت‌های فرهنگی پیرامون اشیاء روزمره است. انگیزه پشت کار او، ناشی از ایده‌ای از مجسمه‌سازی است: فرش طرح‌داری که او به‌عنوان سطح بیرونی استفاده می‌کند، بر کیفیت‌های ذاتی فرم تأکید می‌کند و در عین حال آن‌ها را مختل می‌کند، به طوری که بین دنیای دو بعدی و سه بعدی به نظر می‌رسد.

دبی لاوسون: دو شی یا ماده متفاوت را می‌گیرم و آن‌ها را تا جایی ترکیب می‌کنم که مجسمه تمام‌شده به عنوان یک شیء، کاملاً قابل قبول به نظر برسد. در “فضاهای عجیب و غریب” لاوسون، چارچوب داخلی که او ساخته است بی‌ ثبات و از درون خود جدا شده است. در حالی‌که آثار لاوسون مدیون سوررئالیسم است، تقلیل آن‌ها به این دسته اشتباه خواهد بود. تأثیر کلی فضاهای ساخته‌شده لاوسون توهم‌آمیز است. معروف‌ترین قطعات او حیواناتی هستند که از سطوح صاف به فضایی سه‌بعدی بیرون می‌آیند، اما مورد علاقه کلکسیونرهای خصوصی میزهای کوچکی است که با فرش‌های ایرانی پوشیده شده و گیاهان فرش ایرانی را در خود جای داده‌اند. این قطعات عجیب و غریب و افسانه مانند هستند، اما درست مانند افسانه‌های آشنای دوران کودکی، می‌توانند عمیق‌ترین احساسات ما را برانگیزند قدرت کار لاوسون- اثر اغواکننده اما گمراه کننده آن- در نهایت از ترکیبی از توجه جدی هنرمند به جزئیات ناشی می‌شود، در حالی که تصویرسازی‌ای را ایجاد می‌کند که از سویی آدم را به درون می‌کشاند و از سوی دیگر، عقب نگه می‌دارد.

رویارویی بین ماده و ابژه

دبی لاوسون هنرمندی است که آثارش مردم را در سطوح مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف لاوسون گرفتن چیزهای معمولی و وادار کردن بیننده به تجربه سطح عمیق تری از احساسات است. کار او تمرین ادراک است و تجربه‌ای فراگیر برای بیننده ایجاد می کند. دنیای او بسیار شبیه به افسانه‌های کودکی است.

دبی لاوسون با استفاده از فرش‌های ایرانی و اشیاء روزمره به عنوان رسانه، بیننده را به دنیای خیالی می برد. او با بهره گیری از فرش، به عنوان یک شی بسیار مطلوب  و در عین حال نسبتاً معمولی، محیط‌های غیر معمولی و معنای ترکیبی جدیدی که به دور از کیفیت تزئینی ذاتی آنها است، ایجاد می‌کند. اثری که با نوستالژی جمعی و شخصی و به لطف روایتی که توسط تاریخ و خاطرات خود ما شکل می گیرد.

او در آثارش بر ایده استتار اشیا و حیوانات و نقطه مقابلش- نمایش آن‌ها -تمرکز کرده است.  اینکه مواد اولیه غالباً زیبا، گران قیمت و با ظرافت ساخته شده باشند بسیار مهم است. به این ترتیب در آثار لاوسون نوعی شبح‌سازی صورت  می‌گیرد. کاری که به شدت در تضاد با اصل ایده‌های دریافتی ما از این است که این چیزهای شبه مجلل باید باشند یا انجام دهند. این همان چیزی بود که سبب شد یک خرس ۲ متر و نیمی فرش پوش باعث شهرت او شود.  دو اثر او- خرس و گوزن ایرانی- برای همیشه در تاون هال  لندن به نمایش گذاشته شده است.

لاوسون در کودکی مجذوب کتاب‌هایی بود که اشیا را زنده می‌کردند». بعدها، به سمت داستان های عامیانه جذب شد و حالا تصاویری در اندازه واقعی از حیواناتی خلق می‌کند که از فرش‌های ایرانی بیرون می‌آیند، در حالیکه با فرش‌ها ادغام شده و بخشی از آن گشته‌اند.  او معتقد است که با هنرش جنبه ماجراجویانه اشیاء را فاش می‌کند. گاهی اوقات این زندگی پنهان اشیاء روزمره است و گاهی اوقات جنبه آرزویی یا خیالی.

---

---

گردآوری: فائزه قادری
کارشناس ارشد فرش دستباف

---

[۱] debbie-lawson

 

فرش دستباف قرن‌هاست توجه هنرمندان و هنرشناسان دنیا را به خود جلب کرده است. بسیاری از هنرمندان در طی تاریخ با الهام و یا استفاده از آن، آثار شگفت‌انگیزی خلق کرده‌اند. از جمله هنرمند معاصر اسپانیایی- آنتونیو سانتین.

---

آشنایی با هنرمند – آنتونیو سانتین

سانتین در سال ۱۹۷۸ در مادرید اسپانیا به دنیا آمد. رشته هنری او در ابتدا، مجسمه‌سازی بود. در سال۲۰۰۳، همزمان با تحصیلش در رشته هنرهای زیبا در دانشگاه کامپلوتنس مادرید، مجسمه‌ای به سفارش شهر مادرید ساخت که همچنان در معرض دید عمومی قرار دارد. سانتین در سال ۲۰۰۵ مدرک خود را در رشته هنرهای زیبا دریافت کرد؛ پس از آن به نیویورک نقل مکان کرد و تا به امروز در آنجا زندگی و نقاشی می‌کند. سانتین در خلق آثارش، تا حدی از تجربه خود در مجسمه‌سازی استفاده می‌کند.

فرش‌های مرموز سانتین، اغلب دارای نقوش ایرانی هستند و شهرتی جهانی دارند. گرچه به نظر می‌رسد این آثار از جنس فرش دستباف باشند؛ اما در خلق آن، به جای هزاران گره، هزاران ضربه قلم‌مو به‌ کار رفته است.

 آنتونیو سانتینِ نقاش، در آثار خود از تکنیک رنگ ‌و روغن و اکریلیک به روشی مشابه تکنیک کیاروسکورو[i] که در قرن ۱۶ و ۱۷ رایج بود، استفاده می‌کند.

فرش‌های آنتونیو سانتین، نقاشی‌هایی بسیار دیدنی، واقع‌گرایانه، منحصر بفرد و در عین حال رمزآلود و ترسناک هستند. آنچه این ویژگی‌ها را به آثار او بخشیده، نقاشی‌های دقیق سانتین از قالی‌ها نیست، بلکه آن کسی است که به نظر می‌رسد زیر قالی‌ها پنهان کرده است.

سانتین از تضاد سایه روشن و تاریک برای ایجاد این توهم سه بعدی در آثارش بهره می‌گیرد. از این رو در نگاه اول، به نظر می‌رسد فرش‌های او چین خوردگی و برآمدگی دارد و اگر بیشتر مشاهده کنید، پیکرهایی شبیه بدن انسان را زیر قالی‌ها حس می‌کنید!

به این ترتیب آنتونیو سانتین با نقاشی‌های هایپررئالیستی، چهره‌های پنهان را نشان می‌دهد. جلوه سه بعدی هایپررئال باعث می‌شود به نظر برسد که تصویر فرش از بوم بیرون آمده است.

منبع الهام مجموعه پیکره‌های مخفی آنتونیو سانتین

سانتین قبل از شروع مجموعه هنر فرش خود روی نقاشی‌های طبیعت بی‌جان کار می‌کرد. او از ظاهر درهم و برهم تصاویر حاصل ناامید شد و می‌خواست از شر این چهره‌ها خلاص شود. سانتین مستقیماً از نقاشی معروف «اوفلیا»[ii]  اثر سر جان اورت میلاس[iii]- نقاش بریتانیایی قرن نوزدهم، الهام گرفت. این نقاشی، نقش تراژیک «هملت» شکسپیر را به تصویر می‌کشد و اوفلیا معشوقهٔ هملت را در حال آوازخواندن حین غرق‌کردن خودش در رودخانه‌ای در دانمارک به تصویر می‌کشد.

در این نقاشی، اوفلیا تقریباً به‌‌طور کامل در آب فرو رفته است و فقط دست‌ها، سر و قسمت بالایی سینه‌اش از آب بیرون می‌آیند. سانتین می‌گوید، این نقاشی او را به این باور رساند که بدنی که می‌توانید ببینید، اغلب جذاب‌تر از بدنی است که به طور کامل نشان داده نشده است.

آنتونیو با نقاشی‌های قالیچه خود قدم منطقی بعدی را برمی‌دارد و چهره را کاملاً مبهم می کند. به جز شکلی که از زیر فرش به سمت بالا برآمده است. روش دیگری که سانتین مفهوم خود را برای تابلوهای فرش خود توصیف می‌کند، آوردن پس‌زمینه، یعنی فرش، در پیش‌زمینه و پوشاندن شکل، پشت تیرگی طرح‌ها است.

آیا پیکره‌های پنهان زنده هستند؟

سانتین درباره اینکه آیا پیکره‌های زیر فرش ها زنده هستند یا مرده‌اند پاسخی نداده و تصمیم‌گیری را بر عهده بیننده گذاشته است. برخی ازبینندگان قطعه فرش‌های فوق واقع گرایانه‌ی او، دوست دارند فرش را بردارند تا ببینند چه کسی زیر آن پنهان شده است. با این حال، برخی ترجیح می‌دهند که حتی در صورت امکان، فرش‌ها را کنار نزنند، زیرا از چیزی که ممکن است پیدا کنند می‌ترسند.

دیگر آثار او با فرش:

سانتین علاوه بر این پیکره‌ها، مجموعه‌ای دارد که زنان را در حالی‌که اغلب در محیطی مجلل روی فرش دراز کشیده‌اند نقاشی کرده و نشان می‌دهد. این تصاویر خاطره انگیز به موضوعات زیبایی و خانواده، همدلی و دوری می‌پردازند.

---

---

فائزه قادری
کارشناس ارشد فرش دستباف

[i] chiaroscuro
[ii] Ophelia
[iii]  Sir John Everett Millais