روز درخشش گبه‌ها


آنچه در حراج بیست و سوم گذشت

بیست و سومین جلسه حراج فرش دستباف کارکرده در ۶۳ نوبت و عرضه ۱۰۲ تخته انواع دستبافته‌های سنتی شامل قالی، گلیم، گبه، تابلوفرش و … به مساحت ۳۴۹ مترمربع برگزار شد. فرش‌های عرضه شده در ۳۶ نوبت به تعداد ۵۲ تخته و مساحت ۲۰۸ متر مربع به پیشنهادهایی بالاتر از قیمت پایه فروخته شدند. اما فرش‌های ۲۷ نوبت به تعداد ۵۰ تخته و مساحت ۱۴۱ مترمربع مشتری‌ای نداشتند و به انبار حراج بازگشتند.

در حراج بیست و سوم به صورت میانگین فرش‌های فروخته شده ۲۵ درصد از قیمت پایه رشد داشتند.

ترین‌های حراج بیست و سوم

حراج بیست و سوم نسبت به جلسات قبل رونق چندانی نداشت. با این حال در دو نوبت فرش‌های عرضه شده تا دوبرابر قیمت پایه فروخته شدند. نکته جالب توجه این بود که بالاترین قیمت پایه و قیمت فروخته شده این جلسه از حراج در دو نوبت به دو تخته گبه بزرگ پارچه رسید.

در نوبت چهل و دوم یک تخته گبه قواره ۹ متری با قیمت ۸ میلیون تومان به سالن حراج امد که با یک چوب بالاتر به قیمت ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان فروخته شد تا عنوان بالاترین قیمت پایه را به نام خود ثبت کند. همچنین در نوبت هجدهم یک تخته گبه به مساحت ۹٫۳۸ مترمربع با قیمت ۷ میلیون تومان عرضه شد که نهایتا با ۳۷ درصد رشد به مبلغ ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان فروخته شد تا عنوان بالاترین قیمت فروخته شده حراج بیست و سوم هم به یک تخته گبه برسد.


فرش و موسیقی

فرش و موسیقی

در کارنامه داریوش مهرجویی فیلم‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان بیشتر از یک‌بار به تماشایشان نشست و لذت برد؛ مانند گاو، دایره مینا، اجاره‌نشین‌ها، هامون و درخت گلابی؛ اما لامینور یکی از آنها نیست. درباره چرایی این نکته سخن بسیار است که به حوزه سینما برمی‌گردد و در اهداف این یادداشت نمی‌گنجد. اما آنچه سبب می‌شود لامینور برای مخاطب علاقه‌مند به فرش دستباف جذاب باشد، ارجاعاتی است که به فرش دستباف در فیلم وجود دارد.

بار نخست نیست که داریوش مهرجویی به سراغ فرش دستباف رفته است. پیش‌تر نیز او در فیلم «فرش ایرانی» یکی از اپیزودها را با نام «فرش و فرشته» در کنار بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، بهمن فرمان‌آرا، خسرو سینایی، جعفر پناهی و… ساخته بود.

لامینور داستان آشنا و ملموسی دارد؛ دستکم برای دختران ایرانی که در بیشتر مواقع با ممانعت خانواده برای ورود به رشته‌های هنری روبرو بوده‌اند. دختری نوجوان به نام نادی (پردیس احمدیه) شیفته موسیقی است و پدرش (سیامک انصاری) که فرش‌فروش است از موسیقی نفرت دارد. کشمکش اصلی فیلم همین است.

لامینور هم مانند بیشتر فیلم‌های سینمای ایران فرش‌فروشان را در نقشی منفی تصویر کرده است. کسانی که درکی از زیبایی فرش دستباف ندارند و نگاه آنها به فرش صرفاً اقتصادی است؛ نگاهی کلیشه‌ای و غیرمنصفانه‌. اما نادی زیبایی را می‌فهمد؛ آنجا که در فرش‌فروشی پدرش، قالیچه‌ای لوله‌شده را چون سازی درمی‌برگیرد و می‌نوازد و حاضرانی که به تماشای او ایستاده‌اند هنرش را درمی‌یابند. شاید درخشان‌ترین بخش لامینور همین سکانس باشد و دیگری سکانسی که باران، مهمانی جشن تولد پدربزرگ نادی (علی نصیریان) را به هم می‌ریزد و چه خوراک‌های رنگارنگ که کسی از آنها بهره‌ای نمی‌برد و همه زیر رگبار نابود می‌شوند؛ مانند استعدادهای بالقوه و بالفعلی که در جامعه‌ای مستبد و سنتی به هرز می‌روند و مسخ می‌شوند؛ بی‌آنکه جایی برای عرضه پیدا کنند.

نکته دیگری که لامینور را برای علاقه‌مندان به فرش دیدنی می‌کند عنوان‌بندی (تیتراژ) آن است که در «شرکت فرش ایران» و بر طرح‌ها، نقوش و رنگ‌های فرش‌های بافته‌شده توسط شرکت فرش شکل‌گرفته است. این بخش بسیار چشم‌نواز است و می‌توانید زیبایی و اصالت ساختمان مرکزی شرکت، واقع در خیابان فردوسی تهران و ظرافت فرش‌های بافته‌شده شرکت را در آن ببینید.

حراج بیست و دوم برگزار شد


آنچه در حراج بیست و دوم گذشت

پس از یک هفته تعطیلی بیست و دومین جلسه حراج فرش دستباف کارکرده روز دوشنبه ۱۱ مهرماه ۱۴۰۱ در محل دفتر مرکزی شرکت فرش ایران برگزار شد. این جلسه در ۵۵ نوبت با عرضه ۸۳ تخته انواع دستبافته‌های سنتی به مساحت ۴۰۳ مترمربع شامگاه یازدهم مهرماه به کار خود پایان داد. از مجموع فرش‌های عرضه شده ۶۳ تخته فرش در ۳۹ نوبت به مساحت ۲۳۶ مترمربع به بالاترین پیشنهادها فروخته شدند و فرش‌های ۱۶ نوبت هم به تعداد ۲۰ تخته و مساحت ۱۶۷ مترمربع مشتری‌ای نداشتند و به انبار حراج بازگشتند.

به صورت میانگین درصد رشد فرش‌های فروخته شده از قیمت پایه در حراج بیست و دوم ۲۳ درصد بود.

ترین‌های حراج بیست و دوم

بیشترین رشد از قیمت پایه حراج بیست و دوم در نوبت دوم رخ داد. جایی که ۵ تخته انواع دستبافته‌های سنتی بختیار، همدان و اردبیل با قیمت پایه یک میلیون و صدهزارتومان به سالن حراج آمد و با چندین پیشنهاد متوالی نهایتا به مبلغ ۳ میلیون و ۴۰۰ هزارتومان با بیش از ۳۰۰ درصد رشد به بالاترین پیشنهاد فروخته شد. این فرش‌ها که تقریبا مستهلک بودند مجموعا مساحتی حدود ۹ متر مربع داشتند.

عنوان بالاترین قیمت پایه و قیمت فروخته شده حراج بیست و دوم هم به یک تخته فرش دستباف تبریز قواره ۱۲ متری رسید. این قالی با قیمت ۳۴ میلیون تومان به سالن حراج آمد و با یک چوب بالاتر به قیمت ۳۵ میلیون تومان فروخته شد.

در چهار نوبت از حراج بیست و دوم فرش‌های عرضه شده به بیش از دو برابر قیمت پایه فروخته شدند.


کارگاه قالیشویی شرکت فرش ایران


توصیه می‌شود که پس از چند سال استفاده از فرش، آن را زیر نظر کارشناسان متخصص شستشو کنید. دقت داشته باشید فرش دستباف یک اثر هنری است و شستشو آن هم امری کاملا تخصصی است. از این رو پیشنهاد ما سپردن فرش به قالیشویی‌های معتبر است. شرکت فرش ایران در کارخانه تامین مواد اولیه کرج با کارگاه تخصصی قالیشویی، آماده ارائه خدمات شستشو فرش برای دستبافته‌های شماست.

تلفن هماهنگی قالیشویی: ۰۲۶۳۲۸۲۰۶۴۱
نشانی: کرج، میدان استاندارد، به سمت شهرک شیخ سعدی، جنب اداره گذرنامه، کارخانه تامین مواد اولیه شرکت فرش ایران

پنج شیر در حراج بیست و یکم

پنج‌شیر در حراج بیست و یکم

پنج شیر در حراج بیست و یکم


آنچه در حراج بیست و یکم گذشت

آخرین جلسه حراج تابستان ۱۴۰۱ در ۶۵ نوبت، شامگاه روز دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ به کار خود پایان داد. در این ۶۵ نوبت ۱۰۷ تخته انواع دستبافته‌های سنتی به مساحت ۳۲۸ مترمربع عرضه شد. از بین فرش‌های عرضه شده ۵۹ تخته به مساحت ۱۶۲ مترمربع به پیشنهادهایی بالاتر از قیمت پایه فروخته شدند. با این حال فرش‌های عرضه شده در ۲۷ نوبت به تعداد ۴۸ تخته و مساحت ۱۶۶ مترمربع مشتری‌ای نداشتند و به انبار حراج بازگشتند.

حراج بیست و یکم که در بین حراج‌های سال ۱۴۰۱ رکورددار بیشترین نسبت فرش‌های فروخته نشده است به صورت میانگین ۲۳ درصد رشد از قیمت پایه داشت.

ترین‌های آخرین حراج تابستان ۱۴۰۱

بالاترین قیمت پایه و فروخته شده آخرین حراج تابستان ۱۴۰۱ به یک جفت قالیچه قم رسید که در نوبت چهاردهم حراج با قیمت پایه ۲۵ میلیون تومان به سالن حراج آمد و با ۲۰ درصد رشد از قیمت پایه به مبلغ ۳۰ میلیون تومان به بالاترین پیشنهاد دهنده فروخته شد.

نکته جالب حراج بیست و یکم عرضه ۵ تخته گبه شیری شیراز در ۵ نوبت متفاوت بود که تمامی گبه‌ها به پیشنهادهایی بالاتر از قیمت پایه فروخته شدند. 

بیشترین رشدِ قیمت حراج بیست و یکم هم در نوبت ۶۴ حراج رقم خورد. زمانی که یک تخته کناره شیراز به مساحت ۳٫۸۱ مترمربع با قیمت ۷۰۰ هزارتومان به سالن حراج آمد و نهایتا با ۱۸۶ درصد رشد از قیمت پایه به قیمت ۲ میلیون تومان فروخته شد.

فرش‌های عرضه شده در سه نوبت از حراج بیست و یکم به بیش از دوبرابر قیمت پایه فروخته شدند.


نکاتی برای نگهداری فرش در خانه

فرش‌ها، به‌ویژه فرش‌های دستباف و آنتیک ایرانی، نیاز به توجه و مراقبت دارند. آنها جزو دارایی‌ها و سرمایه گذاری علاقمندانشان هستند. امروز قصد داریم به این بحث بپردازیم که چطور از فرش‌های دستباف ایرانی مراقبت کنید و چگونه آنها را برای سال‌های آینده حفظ نمایید.

به طور مرتب فرش را جارو بکشید و به آن توجه کنید

برای نظافت اولیه فرش از جاروهای سنتی استفاده کنید. در یک جهت از ابتدا تا انتها جارو کنید در غیر اینصورت ممکن است به آن آسیب برسانید. پس از اینکه تمام فرش را جارو کشیدید، این چرخه را تکرار کنید و برای بار دوم انجام دهید.

  • جارو برقی از الکتریسیته ساکن برای جمع آوری کثیفی استفاده می‌کند و ایمن‌ترین روش برای تمیز کردن سریع فرش‌های آنتیک دستباف است. تنها کافیست برس خودش را استفاده کنید نه برس گردان.
  • فرش‌های ضخیم، پشمی و در مسیر رفت و آمد را دست کم هفته‌ای یک بار جاروبرقی بکشید تا خوشبو و نو بماند.
  • فرش های آنتیک یا ابریشمی را مرتب جاروبرقی نکشید، زیرا می‌تواند به آنها آسیب برساند و ارزش آنها را کاهش دهد
  • در جارو کردن فرش دقت کنید که نباید آن را به جلو و عقب ببرید، بهتر است جارو را بردارید و در جهت خواب فرش حرکت دهید و سپس قسمت دیگر از آن را به همین روش تمیز کنید.
  • فرش را از دو طرف جاروبرقی بکشید.

فرش را بچرخانید

نگه داشتن فرش در زیر نور آفتاب، باعث کم رنگ شدن رنگ‌ها به مرور زمان می‌شود.  اگر می‌توانید فرش‌ها را از پنجره‌ها دور نگه دارید. چنانچه فرش در معرض نور مستقیم خورشید است، حداقل یک بار در ماه آن را ۱۸۰ درجه بچرخانید. این کار برای جلوگیری از تغییر رنگ فرش در همان ناحیه در صورت قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید انجام می شود و سبب می‌شود رنگ‌ها به طور یکنواخت محو ‌شوند. یکی دیگر از دلایل چرخاندن فرش، جلوگیری از فرسودگی آن در همان نقطه است.

لکه‌ها را سریع تمیز کنید

احتمالا اتفاق می‌افتد که به طور تصادفی چیزی روی فرش بریزد یا بیفتد. کاری که باید انجام دهید این است که فوراً با لکه یا ریزش آن مقابله کنید. اگر اقدامی انجام نشود، لکه به داخل فرش نفوذ کرده، خشک می‌شود و پاک کردن آن را سخت‌تر می‌کند. در زیر نکاتی آورده شده است. که لازم است به خاطر بسپارید و در این مواقع به کار ببرید.

  1. فوراً با لکه مقابله کنید (اصل لکه را بردارید)
  2. مایعات را با احتیاط با قاشق بردارید
  3. در صورت لزوم با آب سرد تمیز کنید.
  4. با دستمال کاغذی یا پارچه نخی تمیز، مایعات و سایر مواد ریخته شده را مالش ندهید.
  5. از لبه به سمت وسط لکه ها پیش بروید
  6. فقط در صورت لزوم از مقدار بسیار کمی مواد شوینده و آب سرد استفاده کنید
  7. در صورت نیاز به آرامی با برسِ لباس لکه را بشویید.
  8. در صورت لزوم این مرحله را ۲ بار تکرار کنید.
  9. ممکن است لازم باشد ناحیه مرطوب را با «فن» یا سشوار با سرعت کم خشک کنید.
  10. کار را با ترمیم جهت پرز به پایان برسانید (فرش را بچرخانید)

فرش را بشویید

  • برای بازیابی رنگ و درخشندگی فرش از سرکه سفید رقیق شده استفاده کنید. سرکه را به نسبت ۱ به ۳ با آب رقیق کرده و با اسفنج به آرامی و در جهت پرز فرش بمالید. فرش را خیس نکنید، فقط آن را مرطوب کنید. اجازه دهید در هوا خشک شود و در عین حال از قرار گرفتن در معرض نور خورشید که می‌تواند رنگ ها را سفید کند اجتناب کنید.

شستشوی فرش به روش درست، سرزندگی، درخشندگی و شفافیت رنگ‌ها و الیاف را در پی دارد. توجه داشته باشید که:

  • از مواد شوینده مناسب فرش استفاده کنید
  • بهتر است ابتدا مواد شوینده را روی قسمتی از فرش که نامشخص است تست کنید
  • اگر فرش رنگ ثابتی ندارد، بهترین گزینه سپردن آن به قالیشویی است
  • خشک کردن پشت فرش را فراموش نکنید
  • برای امنیت بیشتر، فرش‌هایتان را به قالیشویی بسپارید.

از بخارشوی استفاده نکنید

در حالی که بخارشوی یک روش تمیز کردن فرش است، ما بخارشوی کردن فرش‌های دستباف را توصیه نمی کنیم. زیرا می‌تواند آسیب قابل توجهی به فرش‌های آنتیک وارد کند.

بخارشوی باعث رسوب مقدار زیادی آب در فرش می‌شود. این آب در لابلای الیاف مانده و راه گریزی ندارد. گذاشتن فرش خیس روی زمین، نه تنها فرش را آماده پوسیدگی و کپک می‌کند، بلکه می‌تواند به کفپوش شما نیز آسیب برساند. و در نهایت، بوی نا و خیسی به سختی از خانه شما بیرون می‌رود.

آسیب‌های فرش را رفع کنید

در صورت نیاز، آسیب‌دیدگی‌های فرش را به مرمتکار بسپارید. تعمیر فرش دستباف اغلب بسیار پرهزینه است. سعی کنید بیشتر از آن مراقبت نمایید.

از زیرانداز (ترمز فرش) استفاده کنید

تفاوتی ندارد فرش شما نازک یا ضخیم باشد، در هر صورت این راهی کارآمد و راحت  برای به حداقل رساندن ساییدگی و پارگی فرش است و نه تنها طول عمر فرش شما را افزایش می دهد، بلکه امنیت و راحتی بیشتری را فراهم می‌کند زیرا فرش در جای خود محکم می‌ماند. برخی از فوم‌های زیرانداز فرش عایق صدا و رطوبت هم هستند.

هر از گاهی اثاثیه را جابجا کنید

 مبلمان سنگینی که روی فرش قرار می‌گیرد، می‌تواند الیاف را از بین ببرد و به مرور زمان به فرش شما آسیب برساند. برای جلوگیری از این امر، هر شش ماه یکبار مبلمان خود را جابجا کنید و اگر ممکن نبود فرش را بچرخانید این کار ساییدگی فرش شما را یکنواخت کرده و طول عمر آن را افزایش می‌دهد.

 فرش را بیرون برده و تکان دهید: اگر می‌توانید فرش را بیرون ببرید و تکان دهید تا کثیفی و ذرات دیگر پاک شود.

فائزه قادری
کارشناس ارشد فرش دستباف

آنچه در پشت نهان است

چرا بسیاری از مردم روسیه روی همه دیوارهای خانه خود فرش دستباف آویزان می‌کنند؟ این عمل سنتی عمیق در روسیه دارد.

آیا می‌دانید وقتی روس‌ها فیلم درخشان «لبوفسکی بزرگ» ساخته برادران کوئن را تماشا می‌کنند، واقعاً به چه می‌اندیشند؟ «این فرش دستباف کاشان روی زمین چه می‌کند؟ «دود» (شخصیت اول فیلم) بهتر بود آن را به دیوار می‌آویخت.»

کاربرد فرش دستباف ‌ در دهه ۶۰ میلادی در آپارتمان‌های روسی بسیار رواج یافت و دلایل زیادی برای آن وجود داشت. در این زمان شهرنشینی در روسیه گسترش یافت. میلیون‌ها نفر خانه‌های روستایی، خوابگاه‌ها و حتی پادگان‌های خود را ترک ‌کردند و به آپارتمان‌های نوساز شهری رفتند که کم‌هزینه و با بتون‌های سیمانی ساخته شده بودند. این ساختمان‌ها با نام خروشچوفکی شناخته می‌شدند؛ زیرا در زمانی که نیکیتا خروشچف دولت شوروی را هدایت می‌کرد ساخته شده بودند. این آپارتمان‌ها چون بتنی بودند در زمستان بسیار سرد می‌شدند؛ بنابراین مردم از فرش‌های دستباف پشمی به‌عنوان عایق حرارتی استفاده می‌کردند. آنها به‌ویژه در مناطق شمالی و شرقی روسیه فرش‌های دستباف را به دیوارها می‌آویختند.

سرگئی، وبلاگ‌نویس اهل سیبری می‌گوید: «ما به ‌ظاهر فرش‌ها اهمیت نمی‌دادیم. وقتی هوای بیرون ۴۰- فارنهایت است و گرمای اتاق هم کافی نیست، بهتر است از فرش دستباف استفاده کنید تا اینکه هنگام خواب سرما بخورید».

دیوار خانه‌های خروشچوفکی نه‌تنها سرد، بلکه نازک بودند. به‌قدری نازک که گاهی اوقات خوابیدن در اتاق درحالی‌که کسی در آشپزخانه مشغول شستن ظرف‌ها بود یا در پذیرایی تلویزیون تماشا می‌کرد، سخت می‌شد و صدای نزاع و فریاد همسایه‌ها هم که گفتن ندارد؛ بنابراین فرش‌های دستباف به‌عنوان عایق صدا هم عمل می‌کردند. اما فرش‌های دستباف فقط عایق سرما و صدا نبودند، حتی ساده‌ترین و دم‌دستی‌ترین آنها هم زیبا بودند؛ به‌ویژه فرش‌های دستبافی که در جمهوری‌های جنوبی شوروی، تاجیکستان، ترکمنستان و قفقاز بافته می‌شدند.

کشورهای مسلمان خاورمیانه فرش دستباف را به اروپای قرون‌وسطی معرفی کردند. در ایران فرش‌های دستباف به دلیل پیچیدگی تولیدشان گنجینه واقعی به شمار می‌رفتند؛ بنابراین در اروپای قرن شانزدهم، فرش‌های دستباف که به‌عنوان هدیه دیپلماتیک اعطا می‌شدند نشانگر موقعیت اجتماعی بالای دارنده آنها شد. همین امر در مورد روسیه نیز صادق است، جایی که تزارها اغلب فرش‌های دستباف گران‌قیمت را از سفرای شرقی هدیه می‌گرفتند.

دیوارها، کف و سقف اتاق‌خواب تزار الکسی در قرن هفدهم با فرش‌های دستباف و تاپستری‌های باشکوه تزئین شده بود. این روند تا قرن بعد ادامه یافت، زمانی که پتر کبیر کارخانه بافت تاپستری سلطنتی را تأسیس کرد. در قرن نوزدهم، فرش دستباف‌ به خانه‌های دهقانان ثروتمند و مردم عادی نیز وارد شد. آنها می‌خواستند نشان دهند که به‌اندازه اشراف ثروتمند هستند.

در زمان اتحاد جماهیر شوروی، فرش دستباف بسیار گران و نشانه خانواده‌های مرفه بود. با متوسط حقوق ماهانه ۱۲۰ روبل تا ۱۵۰ روبل، هزینه یک فرش از ۱۲۵ روبل (در سال ۱۹۶۱) تا ۳۰۰ روبل تا ۵۰۰ روبل (در دهه ۷۰) متغیر بود، اما این برای فرش‌های دستباف ساخته شده در اتحاد جماهیر شوروی است. قیمت فرش‌های دستباف چینی و ویتنامی واقعاً گزاف بود و به ۱۵۰۰ روبل می‌رسید. در ضمن آن زمان نمی‌توانستی در فروشگاه قدم بزنی و فرش دستباف موردعلاقه‌ات را پیدا کنی و بخری. از قبل باید ثبت‌نام می‌کردی. معمولاً مردم برای خرید فرشی دستباف باید مدت طولانی، تا یک سال صبر می‌کردند. همین روند برای خرید کمد لباس‌، ماشین‌ لباس‌شویی و چرخ‌ گوشت، حتی ظروف کریستالی هم صادق بود. ثروتمندترین کارمندان دولت حتی برای خرید فرشی دستباف که کف سرد زمین را بپوشاند پول کم داشتند. بااین‌همه باتوجه‌به سرمای سیبری، فرش دستباف در اتحاد جماهیر شوروی، به کالایی ضروری در زندگی روزمره تبدیل شد. مردم از خیلی چیزها صرف‌نظر می‌کردند تا فرش دستباف بخرند. این در حالی بود که خرافاتی درباره فرش دستباف هم وجود داشت که می‌گفت: «نباید فرش دستباف را با میخ به دیوار کوبید، ممکن است باعث ایجاد درگیری در خانواده شود». این خرافه شبیه باور باستانی مردم روسیه درباره نمک است که می‌گوید: «اگر نمک را زمین بریزید، بدبختی می‌آورد». ریشه هر دو خرافه یکسان است. نمک و فرش دستباف از گذشته بسیار گران بودند، بنابراین جای تعجب نیست که آسیب زدن به آنها باعث بدبختی شود. روس‌ها، معمولاً فرش دستباف را با نخ‌های کوچک دوخته شده به دیوار می‌آویزند.

امروزه، طراحان و هنرمندان روس، کاربردی تازه برای فرش دستبافی که بر دیوار آویزان می‌شوند یافته‌اند. آنها می‌کوشند فرش دستباف را به‌عنوان هنر تعریف کنند و برخی از آثار تولیدشده، بسیار هم گران‌بها هستند. حتی برخی برای این‌گونه فرش‌های دستباف اصطلاح طنزی ابداع کرده‌اند: «پشم سلطنتی».

منبع: روزنامه روسیسکایا گازتا
ترجمه: داود شادلو

دو تخته فرش شیراز رکوردار حراج بیستم


آنچه در حراج بیستم رخ داد

حراج بیستم در ۵۶ نوبت برگزار شد. این جلسه طبق روال دوشنبه هر هفته بیست و یکم شهریورماه ۱۴۰۱ حوالی ساعت ۱۷ شروع شد و تا ساعت ۱۹ ادامه یافت. در این جلسه ۹۶ تخته فرش دستباف کهنه به مساحت ۲۹۵ متر مربع در ۵۶ نوبت عرضه شد. از بین فرش‌های عرضه شده ۷۵ تخته فرش به مساحت ۲۱۴ مترمربع به پیشنهادهایی بالاتر از قیمت پایه فروخته شدند و فرش‌های ۱۶ نوبت به مساحت ۸۱ مترمربع و تعداد ۲۱ تخته شانسی برای فروش پیدا نکردند و به انبار حراج بازگشتند.

به صورت میانگین نرخ رشد از قیمت پایه در حراج بیستم ۴۶ درصد بود که نسبت به جلسات قبل رشد محسوس و قابل توجهی داشت

برترین‌های حراج بیستم

بیشترین رشد از قیمت پایه در چهل و سومین نوبت از حراج بیستم رقم خورد. جایی که دو تخته فرش شیراز مجموعا به مساحت ۹٫۵ متر مربع با قیمت پایه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به سالن حراج آمدند. هر دو این قالی‌ها که تقریبا هیچ پرزی نداشتند و یکی از ان‌ها با طرح سه حوضی (سه ترنجی) و دیگری طرح شیری بود با استقبال خوب حاضران با رشد نزدیک به چهار برابر قیمت پایه به قیمت ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان فروخته شد. اتفاقی که کمتر در جلسات حراج فرش دستباف رخ می‌دهد.

در هشت نوبت از حراج بیستم، فرش‌های عرضه شده به بیش از دو برابر قیمت پایه فروخته شدند که نسبت به جلسات قبل رشد قابل ملاحظه‌ای داشت.


شستشوی فرش

توصیه می‌شود که پس از چند سال استفاده از فرش، شست‌وشوی آن، ترجیحاً توسط متخصص انجام شود. اما اگر قصد شستشوی فرش را در خانه دارید، این یادداشت برای شما هشدارها و پیشنهاد‌های موثری دارد

فرآیند شستشوی قالیشویی‌ها

شستشوی تخصصی شامل بازرسی کامل فرش، آزمایش پایداری رنگ‌ها و برچسب زدن آن برای شناسایی آسان است. فرش هوادهی می‌شود، تکان داده شده و ذرات ریز گردوغبار از آن زدوده می‌شود. پس از این مرحله، لکه‌های کوچک به طور ویژه برطرف شده، سپس فرش در حمامی از آب سرد، خیس و شسته می‌شود و با چنگک‌های لاستیکی تمام کثیفی‌ها از بین می‌رود. پس از انجام این کار، فرش در اتاق‌های مخصوص خشک‌کن، خشک شده و در صورت لزوم کشیده می‌شود. شستن فرش به این روش، سرزندگی، درخشندگی و شفافیت رنگ‌ها را به آنها برمی‌گرداند. پس از اتمام شستشو، فرش نو شده را! جمع کرده و برای تحویل، بسته بندی می‌کنند.

به هشدارهای شستشوی خانگی فرش توجه کنید

از بخارشو استفاده نکنید: از آنجایی که فرش‌های دستباف از الیاف ظریف طبیعی ساخته می‌شوند، توصیه می‌کنیم از بخارشوی استفاده نکنید. زیرا می‌تواند به الیاف آسیب وارد کند. علاوه بر این، اگر دارای ثبات رنگی خوبی نباشد، گرما و رطوبت باعث رنگ‌دهی فرش می‌شود.

محصولات و روش شستشوی مناسب فرش: اگر می‌خواهید فرش خود را با دست بشویید، برای رفع لکه‌ها، سرکه و جوش شیرین را امتحان کنید. برای استفاده از شوینده و شامپو روی فرش حتما به جنس فرش توجه کنید! برخی محلول‌های تمیزکننده می‌توانند بافت فرش را دچار آسیب کرده، به الیاف آن آسیب برسانند، تار و پودش را از بین ببرند و باعث پخش شدن رنگ شوند، زیرا برای الیاف ظریف فرموله نشده‌اند! بنابراین محلول تمیز کننده‌ای را انتخاب کنید که ایمن باشد و برای مراقبت از فرش به طور خاص آزمایش و تایید شده باشد. اگر محلول تمیزکننده رنگ فرش شما را تغییر می‌دهد یا باعث در هم تنیدگی رنگ‌ها می‌شود، تمیز کردن آن را متوقف کرده و به یک متخصص مراجعه کنید. دقت داشته باشید اگر به فرش با محصولات شستشوی عمومی موجود در خانه، آسیب بزنید، تمیز کردن و تعمیر آن توسط یک متخصص دشوار و گاهی حتی بعید است؛ پس ضروری است در این مورد بسیار دقت کنید. برای شستشوی خانگی از اسفنج و پارچه استفاده کنید، توجه کنید که آن‌ها  را به آرامی روی فرش بمالید.

فرش خیس را روی بند نیندازید:  هرگز نباید فرش خیس را برای خشک شدن، روی بند رخت آویزان کنید، زیرا شکل فرش به هم می‌خورد.

با قالیشویی حرفه ای تماس بگیرید:  اگر فرش شما گران‌قیمت و یا برایتان ارزشمند است، اگر آنتیک، ظریف یا فرسوده است، حتی وقتی رنگ می‌دهد، بهتر است به جای اینکه خودتان آن را بشویید، به یک قالیشویی حرفه‌ای ببرید. قالیشویی‌ها سال‌ها تجربه کار با انواع فرش را دارند و بهترین راه حل را برای مشکل شما می‌دانند. آنها ابتدا تمام فرش‌ها را به صورت نقطه‌ای آزمایش و ثبات رنگ را بررسی می‌کنند. سپس از محصولات سازگار با محیط زیست برای تمیز کردن فرش شما استفاده می‌کنند، این کار می‌تواند مانع هزینه چند برابر ناشی از شستشوی نادرست شود.

 

نکات و روش شستشوی خانگی فرش

ثبات رنگ فرش خود را تست کنید: برخی از فرش‌ها رنگ ثابتی دارند، در حالی که برخی دیگر هنگام خیس شدن رنگ پس می‌دهند. برای آزمایش فرش خود، گوشه کوچکی از آن را با آبی در دمای اتاق اشباع کنید، سپس با یک پارچه سفید تمیز روی آن فشار دهید. اگر پارچه شما رنگی شد، خودتان فرشتان را تمیز نکنید، احتمالاً رنگ می‌دهد!

  • در صورتی که فرش رنگ ثابتی ندارد، شستشوی سبک انجام دهید و از خیس کردن آن با استفاده از پاک‌کننده‌های شیمیایی  خودداری کنید.
  • اگر نیاز به تمیز کردن عمیق فرشی دارید که رنگ ثابتی ندارد، بهترین گزینه سپردنش به قالیشویی‌ است.

دو طرف فرش را جاروبرقی بکشید:  فرش را بیرون بیاورید و روی سطحی صاف پهن کنید. قبل از شروع به تمیز کردن فرش، محل را جارو و تمیز کنید. بیشتر کثیفی‌ها و گردو غبار از روی آن برداشته شود. سپس آن را به طرف دیگر برگردانید و این کار را تکرار کنید. پس از جارو کشیدن، فرش را تکان دهید تا هرگونه کثیفی یا خاک اضافی هم پاک شود.

از شلنگ باغچه استفاده کنید و روی فرش را آب سرد بپاشید: فرش را از یک طرف خیس کنید سپس آن را برگردانید و روی دیگر را هم خیس کنید. این کار را برای چند دقیقه در هر طرف انجام دهید تا فرش از آب اشباع شود.

اگر شلنگ ندارید، فرش را با چند سطل آب بشویید.

شوینده را آماده کنید: برای تمیز کردن فرش می‌توانید از شوینده ‌های ملایم و رقیق شده استفاده کنید. یک سطل را با یک گالن آب سرد و سه قاشق غذاخوری از شامپوی ملایم (که قبلا تست کردید) پر کنید. محلول را در سطل با هم مخلوط کنید.

فرش را بشویید: برای شستن فرش می‌توانید از یک برس مویی یا یک اسفنج بدون ریزش استفاده کنید. اسفنج یا برس خود را تا زمانی که اشباع شود در محلول آب و شوینده فرو کنید. محلول خود را با استفاده از آن، بر روی گوشه‌ای کوچک از فرش تست کنید. محلول را روی تکه کوچکی پارچه بزنید و روی گوشه‌ای از فرش به اندازه ۲/۱ اینچ (۱.۳ سانتی متر) بمالید. ۱-۲ ساعت صبر کنید و ناحیه‌ای که شوینده در آن استفاده شده را بررسی کنید. اگر رنگ آن تغییر نکرده است، می‌توانید تمام سطح فرش را کف بزنید و تمیز کنید. لکه‌های قابل مشاهده را پاک کنید و دوباره فرش را خیس کنید. می‌توانید برای شستن فرش، پس از جارو کشیدن کامل فرش، مقداری پودر فرش (که تست کرده‌اید) روی سطح آن بپاشید و اجازه دهید چند ساعت روی فرش بماند. پودر بوهای ناخواسته باقی مانده از حیوانات خانگی یا دود را جذب می‌کند. چند ساعت بعد، از جاروبرقی خود برای بلند کردن پودر از روی فرش استفاده کنید و فرش را بشویید.

  • برای از بین بردن لکه‌های ایجاد شده ازحیوان خانگی یا قهوه از سرکه، آب و مواد شوینده استفاده کنید. ۴/۱ فنجان (۵۹.۱ میلی لیتر) سرکه سفید و ۲/۱ قاشق چایخوری (۲.۵ میلی لیتر) مایع ظرفشویی مایع ظرفشویی را با ۲ فنجان (۴۷۳.۱۷ میلی لیتر) آب با دمای اتاق در یک سطل مخلوط کنید و از آن برای پاک کردن لکه های سخت‌تر استفاده کنید.
  • اسیدی بودن سرکه از پخش شدن رنگ‌های فرش شما جلوگیری می‌کند و می‌تواند بوی ناخواسته را از بین ببرد.

فرش را آبکشی و آب اضافی آن را خارج کنید: آبکشی الیاف فرش را تا زمانی که تمام علائم کف و حباب را از بین ببرید ادامه دهید. برای سرعت بخشیدن به فرآیند خشک کردن، آب را به آرامی از امتداد قسمت بالایی فرش بیرون بکشید.  برای جلوگیری از آسیب رساندن به فرش، همیشه این کار را در جهت خواب فرش انجام دهید.

فرش را کاملا خشک کنید: فرش‌های خیس می‌توانند به مرور زمان باعث ایجاد کپک و بوی بد شوند. هنگامی که شستشوی فرش خود را تمام کردید، مهم است که باقیمانده آب را به ملایمت از فرش خارج کنید، سپس فرش را به مدت ۱ الی ۲ روز صاف بگذارید تا خشک شود. خشک شدن یک فرش بزرگ ممکن است چند روز طول بکشد . هر ۶ تا ۸ ساعت یکبار، سطح فرش را آرام بررسی کنید. پس از خشک شدن یک طرف فرش، آن را برگردانید تا سمت دیگرش هم خشک شود.

  • با قرار دادن “فن” در کنار فرش، کمک کنید هوا روی آن به گردش درآید و سریع‌تر خشک شود.
  • پس از خشک شدن فرش، آن را تکان دهید و  به جای خود روی زمین برگردانید.

با تمام توصیف‌ها و روش‌های اعلام شده پیشنهاد ما سپردن فرش به قالیشویی‌های معتبر است. فرش دستباف یک اثر هنری است که برای شستشو و نگهداری آن لزوما نمی‌توان نسخه ثابتی داشت و هر فرش ممکن است داستان خاص خودش را داشته باشد. شرکت فرش ایران در کارخانه تامین مواد اولیه کرج با کارگاه تخصصی قالیشویی، آماده ارائه خدمات تخصصی شستشو برای دستبافته‌های شماست.

تلفن هماهنگی قالیشویی: ۰۲۶۳۲۸۲۰۶۴۱

نشانی: کرج، میدان استاندارد، به سمت شهرک شیخ سعدی، جنب اداره گذرنامه، کارخانه تامین مواد اولیه شرکت سهامی فرش ایران

فائزه قادری
کارشناس ارشد فرش دستباف

شرق، شرق است و غرب، غرب!

شرقیان روی فرش زندگی می‌کنند

رودیارد کیپلینگ جایی نوشته است: «شرق، شرق است و غرب، غرب!»

همه می‌دانند که هیچ‌کس مانند فرش‌بافان خاورمیانه، فرش نمی‌بافد. همه می‌دانند که از مهم‌ترین دستاوردهای یک جهانگرد در سفر به شرق این است که پیروزمندانه با فرشی ایرانی به خانه برگردد و همه می‌دانند زمانی که نخستین بازرگان عرب حدود پانصد سال پیش کاروانی از قالی را به اروپا برد، جهان غرب به‌شدت شیفته فرش‌های دستباف شرقی شد؛ اما چیزی که همه نمی‌دانند این است که با وجود احترام آشکاری که غربی‌ها برای فرش  قائل هستند؛ اما واقعاً قدردان فرش دستباف نیستند. آیا تناقضی در این نکته وجود دارد؟ واقعاً نه! اما اگر نگاهی دقیق به تاریخ بیندازیم درمی‌یابیم که چرا پاسخ این پرسش نه است.

پژوهش خود را از سال ۱۵۵۴ آغاز می‌کنیم. پیر بلون، طبیعت‌شناس فرانسوی که مجذوب جهان عرب و فرش‌های شرقی بود نوشته است: «یک ترک تا زمانی که فرشی پهن کرده و روی آن نشسته باشد، نیازی به هیچ اثاثیه دیگری ندارد و نمی‌خرد». به مشاهدات بلون می‌توان این جمله ملکیور لُرک، نقاش آلمانی اهل فلسنبورگ را افزود که در سال ۱۵۷۵ نوشته است: «ترک‌ها پیش از ورود به اتاق کفش‌های خود را درمی‌آورند که فرش را آلوده نکنند». همچنین مردی به نام هلفریش در ۱۵۸۱ که از قاهره دیدن کرده در خاطراتش می‌نویسد: «بزرگ‌ترین آذین مصری‌ها فرش است. مصری‌ها در خانه‌ها یا اتاق‌های خود نه میز دارند و نه نیمکت، زیرا همیشه روی زمین می‌نشینند، جایی که استراحت می‌کنند، غذا می‌خورند، می‌خوابند و به امور تجاری خود رسیدگی می‌کنند».

همان‌طور که این نظرات نشان می‌دهد، فرش نزد شرقیان در چند صدسال پیش بسیار بیشتر از یک پوشش کف بوده است. فرش بخشی جدایی‌ناپذیر از ملزومات زندگی فرد بوده که جای صندلی، تخت و گاهی اوقات میز را هم می‌گرفته است. فرش از چنان اهمیتی در شرق برخوردار بود که برای توصیف شدت بی‌نیازی عارفی ایرانی به نام توسی گفته ‌شده که «او هرگز فرشی نداشت».

به طور خلاصه، فرش‌ها ضرورت بودند، نه صرفاً تزئینات؛ بنابراین ارزشمند بودند و توجه بسیاری را جلب می‌کردند. فرش‌های خانه‌های ثروتمندان هرگز همیشه در یک مکان باقی نمی‌ماندند. برای نمونه، فرش‌های حرم‌سرای عثمانیان در قسطنطنیه، هر سه ماه یکبار عوض می‌شدند. فرش‌هایی که جمع می‌شدند نخست به شکل ماهرانه‌ای تمیز سپس برای نگهداری به گنج‌خانه (خزانه حکومتی) فرستاده می‌شدند.

در ایران «قالی‌خانه‌های» ویژه‌ای وجود داشت که فرش‌های کارکرده ارزشمند در آنجا نگهداری می‌شدند. کارکنانی دائماً از فرش‌ها مراقبت می‌کردند و مدیر (سرپرست) نیز تصمیم می‌گرفت که از کدام فرش‌ها، کجا و در چه مناسبتی استفاده شود. جهانگردی به نام انگلبرت کمپفر در سال ۱۶۸۳ از قالی‌خانه سلطنتی اصفهان بازدید کرده و نوشته است: «… بسیار بزرگ و جادار است، زیرا نه‌تنها انواع فرش‌ها و حصیرها در آنجا انباشته شده‌اند، بلکه چادرها و لوازم جانبی برای چادر زدن در فضای آزاد نیز وجود دارد. مدیریت این مجموعه برعهده نگهبان فرش‌های سلطنتی است که وظیفه‌ای محترم و تأثیرگذار است و وظیفه او نظارت بر خدمتکارانی است که لباس‌های شاه را می‌شویند».

نه‌تنها توانگران و قدرتمندان چنین قالی‌خانه‌هایی داشتند، بلکه شخصیت‌های کم‌اهمیت‌تری مانند بازرگانان مرفه نیز قالی‌خانه داشتند. احتمالاً در شرق چنین قالی‌خانه‌های زیادی وجود داشته است. متأسفانه هیچ‌کدام به جز یکی در جایپور در هند باقی نمانده است. بسیاری از فرش‌هایی که در آنجا نگهداری می‌شوند هنوز برچسب اصلی خود را دارند که تاریخچه فرش‌ها را با جزئیات نشان می‌دهد.

قالی‌خانه‌ها نشان می‌دهد که مردمان مشرق‌زمین با فرش‌های خوب خود با احترامی بسیار برخورد می‌کردند و همه کوشش خود را برای نگهداری و پاکیزگی و زیبایی آنها به کار می‌گرفتند. البته فرش‌ها در شرق کمتر از غرب در معرض آسیب بودند، زیرا هیچ اسباب و اثاثیه‌ای روی آنها قرار نمی‌گرفت و هیچ‌کس به فکرش هم خطور نمی‌کرد که با کفش پا بر فرش بگذارد. تاورنیه می‌گوید: «حتی شاه هم وقتی روی فرش‌هایی که با نخ‌های طلا و ابریشم بافته شده بودند راه می‌رفت، کفش‌هایش را درمی‌آورد و دمپایی‌های ویژه می‌پوشید. همیشه دو ملازم پیش‌کسوت در کنار او بودند که تنها وظیفه‌شان این بود که کفش‌های شاه را در بیاورند». این رسم به‌قدری مهم بود که گزارش فرستاده دربار آلمان، دامیان فون ویرمونت از تجربه خود در ایران تکان‌دهنده به نظر می‌رسد. فون ویرمونت که در سال ۱۷۲۳ در دربار ایران پذیرفته شد، با غروری بی‌پروا گزارش داده است: «روی فرش‌های طلاباف با چکمه‌ راه ‌رفتم که قبلاً هرگز انجام نشده بود».

فرش‌ها به‌قدری حیاتی بودند که وقتی پادشاهان به شکار و بازدید از مناطق کشور می‌رفتند، یا حتی زمانی که به جنگ می‌رفتند، فرش‌هایشان را به‌عنوان اثاثیه خیمه‌های بزرگ همراهشان می‌بردند. شاه که سفر می‌کرد، وسایل و اثاثی را با خودش می‌برد تا چادرش را مثل قصرش راحت کند. هیچ‌چیز کم نبود. لشکری کامل از خدمتگزاران جلوتر از فرمانروا حرکت می‌کردند تا در مقصد وقت داشته باشند تا چادرهای بزرگ را برپا کنند که واقعاً کاخ‌های قابل‌حملی بودند با اتاق‌های بسیار که با هر تجملات قابل‌تصور و فرش‌های بسیار زیبا تزیین می‌شدند.

اما برخورد با فرش دستباف در غرب این‌طور نیست. حتی در همان روزهای نخستین که فرش‌ها کارکردی بسیار خاص و مهم در غرب یافته بودند بر دیوارهای نمناک قلعه‌های بزرگ آویخته می‌شدند؛ به‌هرروی فرش در غرب اهمیتی متفاوت از شرق داشته است و بیشتر روی دیوارها بود تا روی زمین. این تفاوت را می‌توان از بسیاری جهات مشاهده کرد. مبلمان و تزئینات دیوارها در خانه‌های غربی بسیار بیشتر است. فرش‌ها، البته، بخش مهمی از کل چیدمان هستند، اما به‌هیچ‌وجه نقطه کانونی نیستند. حتی امروزه در مدرن‌ترین خانه‌های شرقی، تفاوت‌های ظریفی در چیدمان خانه نسبت به غرب وجود دارد. اگر به خانه‌های معاصر شرقی نگاه کنید ظاهری نامرتب و باز دارند، گویی که شرقیان برای احترام به فرش دستبافی که وسط خانه پهن کرده‌اند، مبلمان و صندلی‌ها را جابه‌جا می‌کنند تا دور فرش قرار گیرد و فرش به چشم آید.

چنین برخوردهایی به تفاوت‌های اساسی کاربرد فرش در شرق و فرش در غرب برمی‌گردد، تفاوت‌هایی که این‌گونه خلاصه می‌شود: «غرب روی فرش راه می‌رود؛ شرق روی آن زندگی می‌کند».

نویسنده: کورت اردمان
ترجمه: داود شادلو