فرش و موسیقی

در کارنامه داریوش مهرجویی فیلم‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان بیشتر از یک‌بار به تماشایشان نشست و لذت برد؛ مانند گاو، دایره مینا، اجاره‌نشین‌ها، هامون و درخت گلابی؛ اما لامینور یکی از آنها نیست. درباره چرایی این نکته سخن بسیار است که به حوزه سینما برمی‌گردد و در اهداف این یادداشت نمی‌گنجد. اما آنچه سبب می‌شود لامینور برای مخاطب علاقه‌مند به فرش دستباف جذاب باشد، ارجاعاتی است که به فرش دستباف در فیلم وجود دارد.

بار نخست نیست که داریوش مهرجویی به سراغ فرش دستباف رفته است. پیش‌تر نیز او در فیلم «فرش ایرانی» یکی از اپیزودها را با نام «فرش و فرشته» در کنار بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، بهمن فرمان‌آرا، خسرو سینایی، جعفر پناهی و… ساخته بود.

لامینور داستان آشنا و ملموسی دارد؛ دستکم برای دختران ایرانی که در بیشتر مواقع با ممانعت خانواده برای ورود به رشته‌های هنری روبرو بوده‌اند. دختری نوجوان به نام نادی (پردیس احمدیه) شیفته موسیقی است و پدرش (سیامک انصاری) که فرش‌فروش است از موسیقی نفرت دارد. کشمکش اصلی فیلم همین است.

لامینور هم مانند بیشتر فیلم‌های سینمای ایران فرش‌فروشان را در نقشی منفی تصویر کرده است. کسانی که درکی از زیبایی فرش دستباف ندارند و نگاه آنها به فرش صرفاً اقتصادی است؛ نگاهی کلیشه‌ای و غیرمنصفانه‌. اما نادی زیبایی را می‌فهمد؛ آنجا که در فرش‌فروشی پدرش، قالیچه‌ای لوله‌شده را چون سازی درمی‌برگیرد و می‌نوازد و حاضرانی که به تماشای او ایستاده‌اند هنرش را درمی‌یابند. شاید درخشان‌ترین بخش لامینور همین سکانس باشد و دیگری سکانسی که باران، مهمانی جشن تولد پدربزرگ نادی (علی نصیریان) را به هم می‌ریزد و چه خوراک‌های رنگارنگ که کسی از آنها بهره‌ای نمی‌برد و همه زیر رگبار نابود می‌شوند؛ مانند استعدادهای بالقوه و بالفعلی که در جامعه‌ای مستبد و سنتی به هرز می‌روند و مسخ می‌شوند؛ بی‌آنکه جایی برای عرضه پیدا کنند.

نکته دیگری که لامینور را برای علاقه‌مندان به فرش دیدنی می‌کند عنوان‌بندی (تیتراژ) آن است که در «شرکت فرش ایران» و بر طرح‌ها، نقوش و رنگ‌های فرش‌های بافته‌شده توسط شرکت فرش شکل‌گرفته است. این بخش بسیار چشم‌نواز است و می‌توانید زیبایی و اصالت ساختمان مرکزی شرکت، واقع در خیابان فردوسی تهران و ظرافت فرش‌های بافته‌شده شرکت را در آن ببینید.