چطور فرش‌ها را برای نگهداری یا حمل محافظت کنیم؟

به دلایل گوناگون، ممکن است بخواهیم فرش را جمع، یا در انبار نگهداری کنیم. یادگیری نحوه نگهداری صحیح فرش، فرآیند طولانی و سختی نیست. این راهنما به شما نشان می‌دهد که چگونه فرش‌هایتان را برای نگهداری یا حمل آماده کنید.

مواقعی پیش می‌آید که باید فرش را جابجا کنیم  یا ناچار به انبار کردن آن باشیم. در این موارد مهم است که فرآیند تا زدن و جمع کردن فرش را به شیوه درستی انجام دهیم تا از ایجاد آسیب در آن جلوگیری کنیم و نسبت به سالم ماندن آن آسوده خاطر باشیم.

فرش‌ها اگر به درستی در محل نگهداری‌شان کنار گذاشته نشوند، (حتی زمانی که در یک فضای ذخیره‌سازی، پیچیده و لول‌ شده باشند) ممکن است شکل خود را از دست بدهند، آفات را جذب کنند و بوهای ناخواسته به خود بگیرند. برای اینکه فرش خود را برای نگهداری آماده، ایمن و محافظت نمایید، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. فرش را کاملا تمیز کنید.
2. فرش را از بید و سایر حشرات محافظت کنید.
3. فرش را برای نگهداری محکم بغلتانید.
4. فرش را در یک پارچه محافظ بپیچید.
5. فرش را در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید.
6. فرش را باز کنید و هر چند ماه یک بار از نظر علائم آسیب بررسی کنید.

برای جزئیات بیشتر در مورد نحوه تکمیل هر مرحله، به موارد زیر توجه کنید.

نگهداری گام به گام فرش

۱. فرش را کاملا تمیز کنید

برای شروع فرآیند نگهداری فرش دستباف، آن را به خوبی جاروبرقی بکشید. کثیفی، شوره حیوانات، گرد و غبار و سایر ذرات ریز می‌توانند، بین الیاف فرش پنهان شوند و زمانیکه فرش در انبار نگهداری می‌شود، تجزیه شده و به الیاف آن آسیب برسانند. به همین دلیل است که فرآیند نگهداری طولانی مدت فرش با جاروبرقی دو طرف فرش شروع می‌شود. بسیار مهم است که فرش را برگردانده و پشت آن را هم جارو کنیم، نباید از این مرحله بگذریم. برای برخی از فرش‌ها، باید مراقبت بیشتری کنید که هنگام استفاده از جاروبرقی، بافت ظریف فرش خراب نشود. به این صورت که جارو را روی فرش بگذارید و بر دارید و آن را به عقب و جلو حرکت ندهید.

مرحله بعدی تمیز کردنِ عمیق، شستشوی فرش است. این فرآیند بسته به نوع الیاف به کار رفته در آن اندکی متفاوت است. پس از تمیز کردن، اجازه دهید فرش کاملاً خشک شود. حتی یک فرش کمی مرطوب می‌تواند کپک یا بوی بد ایجاد کند که فرش شما را از بین می‌برد و بر محیطی که نگهداری می‌شود تأثیر بگذارد. به طور کلی به ویژه اگر فرش ارزشمند، حساس یا بزرگی دارید که خیس کردن، شستن و خشک کردن آن آسان نیست، بهتر است آن را به متخصص بسپارید. در این مطلب تمرکز ما بر روی روش آماده کردن فرش برای نگهداری است. در یادداشت جداگانه‌ای به اصول اولیه شستشو فرش می‌پردازیم.

۲. از فرش در برابر بید و سایر حشرات محافظت کنید

اگر نیاز دارید فرشی را در زیرزمین، پارکینگ یا اتاق زیر شیروانی نگهداری کنید، لازم است برای محافظت از آن در برابر بیدها و حشرات، مراقبت بیشتری انجام دهید. از یک دافع حشرات و بید استفاده کنید. نفتالین مدت هاست که به دلیل آسیب‌هایی که برای انسان در پی دارد، منسوخ شده است، از لوندر (اسطوخودوس) خشک شده استفاده کنید.

۳. برای نگهداری فرش را محکم بغلتانید و لول کنید

برای مدت طولانی هرگز فرش را تا نکنید! تا کردن می‌تواند منجر به پارگی، ترک و آسیب‌های دیگر شود. در عوض، فرش را به شکل یک استوانه یکنواخت بغلتانید و لول کنید. مهم است که فرش را به کدام سمت لول کنید، زیرا همیشه یک سمت آن شکننده‌تر است. باید فرش خود را طوری بغلتانید که پرز به سمت داخل باشد.

نکات غلتاندن موثر فرش

• هنگام غلتاندن فرش، حرکت را یکنواخت انجام دهید و فرش را  تا حد امکان صاف نگه دارید تا در نهایت از گوشه‌های یک سمت استوانه بیرون نزده باشد.
• اگر برای صاف نگه داشتن آن به کمک نیاز دارید، از میله یا لوله‌ای مانند میله پرده ضخیم استفاده کنید.

۴. فرش را در پارچه محافظ قابل تنفس بپیچید

پیچیدن پارچه به دور فرش مفید است. این لایه محافظ اضافی به جلوگیری از کثیفی و سایر مواردی که می‌توانند به الیاف ظریف فرش آسیب برسانند کمک می‌کند.

نکات و نحوه پیچیدن فرش در پارچه

• غلتاندن فرش خود را با پیچیدن یک لایه پارچه پنبه‌ای (حداقل یک و نیم برابر دور فرش) به پایان برسانید. برای محافظت بیشتر، لایه پارچه‌ای را با نوار‌های پنبه ای یا پلی استر محکم کنید.
• اگر خواهان محافظت در سطح متخصص هستید، فرش را در روکش پلی اورتان بپیچید. این پارچه‌ها ضدآب، سبک و قابل تنفس هستند و سدی در برابر رطوبت و حشرات ایجاد می‌کنند.
• از پلاستیک برای پیچیدن فرش استفاده نکنید، زیرا از تنفس فرش جلوگیری کرده و ایجاد رطوبت می‌کند.

۵. فرش را در محیط خشک و خنک و در فاصله از زمین نگهداری کنید

هنگام نگهداری فرش، مهم است که آن را در مکانی دور از زمین و از هرگونه عنصر مضر و تیز نگهداری کنید. همچنین باید مطمئن شوید که هیچ چیز دیگری در بالای آن قرار ندارد. جعبه‌ها و سایر لوازم می‌توانند باعث ایجاد ترک و از بین رفتن شکل فرش شوند. بسیار مهم است که فرش خود را در محیطی خنک و خشک دور از آفتاب مستقیم نگهداری کنید. گرمای بیش از حد یا سرمای شدید می تواند به الیاف آسیب برساند.

۶. هر چند ماه یک بار فرش را از نظر علائم آسیب کنترل کنید

پیشنهاد می‌کنیم، فرش را ماهی یک بار باز کنید تا مطمئن شوید که هیچ مدرکی دال بر هجوم حشره وجود ندارد. همچنین محل نگهداری و خود فرش را جاروبرقی بکشید تا گرد و غبار که جاذب حشرات است،  از بین برود.

نکات نگهداری فرش در انبار

• برای جلوگیری از مشکلات کپک، از «فن» و رطوبت‌گیر استفاده کنید.
• نور پنجره‌ها را با سایه یا پرده مسدود کنید.
• به طور مداوم فرش را جاروکشی، گردگیری و هوادهی کنید
• برای جلوگیری از بیدزدگی، فرش را روی سطحی با فاصله از زمین نگهداری کنید.

فائزه قادری
کارشناس ارشد فرش دستباف