زیر پای دیکتاتور

متعلقات دیکتاتورها سرنوشتی شبیه خود آنان دارند. یا از بغض صاحبشان به دست براندازان نیست و نابود می‌شوند یا در بهترین حالت در زباله‌دان تاریخ فراموش می‌شوند. برای نمونه به پناهگاه هیتلر در برلین در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم فکر کنید؛ چه چیزی به ذهنتان می‌رسد؟ ساختمانی نظامی با چند صندلی و مبل، دیوارهای ضخیم و امکاناتی محدود. کارشناسان موزه هنگ گرین هاوارد (الکساندرا، هنگ شاهزاده ولز در یورکشایر) در ریچموند (یورکشایر شمالی) تکه فرشی از پناهگاه هیتلر در مخزن موزه یافته‌اند که داستانی بسیار متفاوت از پناهگاه دیکتاتور را روایت می‌کند.

قبلیبعدی

برای مورخان نظامی شاید اهمیتی نداشته باشد که فرش پناهگاه هیتلر چه و چگونه بوده است اما برای فرش‌بازان دانستن این نکته خالی‌ازلطف نیست. سال ۱۹۸۵م کارشناسان و خدمه موزه، هنگام انبارگردانی، زمانی که قفسه‌ها و کابینت‌ها را جابه‌جا می‌کردند پاکتی یافتند که درون آن پاره‌فرشی از پناهگاه هیتلر بود. این ‌پاره‌فرش از فرشی که کف پناهگاه را می‌پوشاند بریده شده است. نقش آن گلی شش‌پر است به رنگ حنایی و برگ کنگره‌ای سرمه‌ای. زمینه صورتی روشن است و گرده‌ها همگی قهوه‌ای هستند.
لیندا پاول، مدیر موزه گرین هاوارد، می‌گوید: «دقیقاً نمی‌دانیم این پاره‌فرش چگونه سر از موزه ما درآورده است؛ اما احتمالاً سال ۱۹۴۵م که هنگ گرین هاوارد هم در آزادسازی برلین حضور داشته است، یکی از سربازان هنگ پس از خودکشی هیتلر وارد پناهگاه شده و با سرنیزه بخشی از فرش را بریده است. انگیزه آن سرباز چه بوده است؟ از سرنوشت خود فرش هم آگاهی نداریم و شاید سوخته یا خون هیتلر بر آن ریخته باشد. آنچه از آن فرش مانده اکنون همین پاره کوچک است».
اکنون در برلین پناهگاه هیتلر را بازسازی کرده‌اند و بازدید آن برای عموم آزاد است اما مبلمان و فرش اتاق را از جای دیگری آورده‌اند و نمونه اصلی نیست.
فرش‌های تصویری همچون رسانه‌ای پویا با مکان قرارگیری و شیوه به‌کارگیری خود موقعیت اجتماعی صاحب تصویر را در جامعه به نمایش می‌گذارند. این فرش‌ها که روزی در کاخ معمر قذافی به دیواری آویخته بودند اکنون پایین کشیده و پای‌مال انقلابیون شده‌اند.

قبلیبعدی

گردآوری: دکتر داود شادلو
عضو هیئت علمی گروه فرش دانشگاه هنر شیراز