«نگاه می‌بافد»، مسابقه نقاشی کودکان با موضوع فرش دست‌باف

نقاشی‌ کودکان به ما این نکته را یادآوری می‌کند که طراحان فرش ایران از طبیعت این سرزمین الهام می‌گرفتند. کاری که امروزه طراحان فرش کمتر انجام می‌دهند و بیشتر از طرح‌های فرش‌های قدیمی یا نقوش هنرهای دیگر تقلید می‌کنند. انتخاب یک موضوع ساده به‌وسیله کودکان برای کشیدن نقاشی کار ساده‌ای است. چقدر آسان‌تر می‌شود اگر موضوع مناسبی نیز در اختیارشان قرار داده شود. اگر از آن‌ها بخواهید درباره موضوع خاصی نقاشی کنند ممکن است آن‌ را بپذیرند. ولی تا چه حد به موضوع پیشنهادی شما وفادار بمانند و در میانه نقاشی سراغ علایق خودشان نروند معلوم نیست.

درواقع نسبت به نقاشی کودکان در سنین مختلف از دیدگاه‌های مختلف همیشه توجه و علاقه نشان داده شده است. نقاشی‌های آن‌ها به شکلی بیان آن بخش از درون آن‌هاست که با کلمات نمی‌توانند بیان کنند. آن‌ها بدون پنهان‌ کردن احساسات درونی‌شان و با کمترین تأثیر از محدودیت‌ها، ضمیر ناخودآگاهشان را روی کاغذ می‌آورند. کودکان در هنگام نقاشی کشیدن از بزرگ‌سالان آزادانه‌تر عمل می‌کنند. همین امر امکان دستیابی به بسیاری از نادانسته‌ها را آسان‌تر می‌کند. دسترسی به این‌گونه شناخت‌ها تنها برای متخصصین کودکان امکان‌پذیر است. نقاشی‌های کودکان در زمینه‌های روانشناسی کودک، پرورش و رشد استعدادهای کودکان و جامعه‌شناسی بررسی و تحلیل می‌شود. اما بچه‌ها فقط برای دل خودشان نقاشی می‌کنند.

فکر می‌کنید اگر به آن‌ها موضوعی همچون نقاشی برای طرح یک فرش داده شود آن‌ها چه چیزهایی می‌کشند؟ چقدر به سنت‌ها و اصول حاکم بر طراحی فرش و هنرهای سنتی که هر طراحی را محدود می‌کند اهمیت می‌دهند؟ اصلاً بچه‌ها دوست دارند چه طرح‌هایی روی فرش‌های خانه یا اتاقشان نقش بسته باشد؟

جشنواره «نگاه می‌بافد»

شرکت سهامی فرش ایران برای اینکه دریچه کوچکی به سوی دنیای کودکان باز کند اقدام به برگزاری مسابقه «نگاه می‌بافد» در چهار دوره کرده است. این آثار در فاصله زمانی کوتاهی در اسفندماه سال ۱۳۸۴ خلق شده‌ و در دوره‌های بعدی در تابستان سال ۱۳۸۵ استمرار پیدا کرده است.

جشنواره «نگاه می‌بافد» بهانه‌ای شد تا کودکان با راهنمایی شرکت سهامی فرش ایران با موضوع فرش دست‌باف ارتباط فرهنگی و هنری جدیدی برقرار کنند. این فعالیت فرهنگی و هنری بار دیگر به هم‌وطنان عزیز کشورمان یادآوری می‌نماید که سرزمین ایران مهد خلاقیت و نوآوری هنری در عرصه فرش دست‌باف در جهان است. هنوز هم می‌توانیم با دقت نظر و توجه بیشتر در تولید کالای هنری فرش دست‌باف، دخیل بوده و سکان‌دار و الهام‌بخش هنرمندان سراسر جهان در هنرهای تزیینی و فرش دست‌باف باشیم.

کودکان و نوجوانانی که در جشنواره «نگاه می‌بافد» شرکت نمودند، در پایان هر دوره از مسابقات در محیطی سرشار از شادی همراه با خانواده‌هایشان از نزدیک با این هیجان آشنا شدند. همچنین نقاشی‌هایشان را به شکل گبه‌های بافته شده از نزدیک مشاهده کردند. تعدادی از نمونه‌های بافته شده در پایان مراسم جشن و اهدای جوایز، خریداری شده و کودکان و نوجوانان علاقه‌مند این گبه‌های زیبا را با خود به خانه‌هایشان بردند.

مسابقه برای انتخاب بهترین نقاشی

شرکت‌کنندگان در مسابقه نقاشی شرکت سهامی فرش ایران در سه گروه سنی مختلف شرکت کردند.

الف: خردسالان در گروه سنی پیش‌دبستان،

ب: کودکان در گروه سنی دبستانی،

ج: نوجوانانی که در مقطع تحصیلی راهنمایی مشغول به تحصیل بوده‌اند.

شرکت‌کنندگان در محیطی مناسب که با فرش‌های متنوع دست‌باف تزیین شده بود به خلق آثارشان پرداختند. مربیان نقاشی که اطلاعات کافی در زمینه هنر فرش ایران داشتند با در اختیار قرار دادن وسایل متنوع با کودکان و نوجوانان شرکت‌کننده همراه شدند.

موضوع اصلی این مسابقه نقاشی با موضوع فرش دست‌باف بود با این امکان که این نقاشی‌ها قابل بافت به جای نقشه‌های گبه باشد. کودکان و نوجوانان با آگاهی کامل از موضوع مسابقه آنچه را که دوست داشتند روزی به روی فرش‌های خانه‌هایشان بافته شود به روی کاغذ نقاشی کردند. برگزارکنندگان جشنواره از کارشناسان و متخصصین نقاشی کودک و طراحان و کارشناسان فرش دعوت به همکاری نمودند. سپس به کمک آن‌ها تعدادی از این نقاشی‌ها را جهت بافت معرفی کردند. همچنین تعدادی دیگر را نیز به‌عنوان آثار برگزیده و نفرات اول گروه‌های سنی مختلف انتخاب کردند.

جشن و شادی کودکانه

در پایان هر دوره از برگزاری مسابقه نقاشی از شرکت‌کنندگان برای شرکت در جشن دعوت به عمل می‌آمد. این مراسم در محل فروشگاه شرکت سهامی فرش ایران تدارک دیده شده بود. در این جشن که با حضور هنرمندان محبوب برنامه‌های زنده سیما تهیه شده بود، مراسم اهدای جوایز به نفرات برگزیده انجام شد. همچنین نمونه‌هایی از فرش‌های بافته شده از نقاشی‌های برگزیده جشنواره به نمایش عمومی درآمد. شرکت در این برنامه شاد و خاطره‌انگیز هرگز از یاد خانواده‌های دعوت شده نخواهد رفت.

اسفندماه سال ۱۳۸۴، آغاز راه

اولین دوره مسابقه نقاشی «نگاه می‌بافد» هم‌زمان با نمایشگاه فرش در اسفندماه سال ۱۳۸۴ برگزار شد. سالن اختصاصی شرکت سهامی فرش ایران در نمایشگاه بین‌المللی تهران میزبان شرکت‌کنندگان در این مسابقه بود. در سومین نمایشگاه فروش خانگی فرش دست‌باف از خانواده‌هایی که برای خرید فرش دست‌باف در این نمایشگاه حضور می‌یافتند دعوت شد تا به همراه فرزندانشان در مسابقه نقاشی «نگاه می‌بافد» شرکت نمایند. جهت برگزاری این مسابقه غرفه ویژه‌ای برای کودکان در نظر گرفته شده بود. در این غرفه فرش‌های نفیس ایرانی با طرح‌ها و رنگ‌های درخشان و گلیم‌ها و گبه‌های بافت عشایر و همچنین تعدادی از نقشه‌های فرش دست‌باف در معرض دید شرکت‌کنندگان قرار داشت. مربیان نقاشی نیز برای راهنمایی و کمک به کودکان و نوجوانان در این غرفه حضور داشتند و وسایل و هدایایی را جهت تشویق بچه‌ها در اختیار ایشان قرار می‌دادند.

هم‌زمان با پایان نمایشگاه فرش، مسابقه نقاشی «نگاه می‌بافد» در مرحله اول به پایان رسید. صدوپنجاه نقاشی‌ کشیده شده برای داوری و کارشناسی جمع‌‌آوری شد. نقاشی‌های زیبا و جذاب کودکان و نوجوانان در سه مقطع سنی توسط کارشناسان واحد طرح و رنگ شرکت سهامی فرش ایران بررسی شد. از میان آن‌ها سه نفر به‌عنوان برگزیده مسابقه نقاشی معرفی شدند. تعداد ده نقاشی نیز به واحد تولید شرکت معرفی شدند تا جهت بافت بهره‌برداری شوند. از برندگان دوره اول برای حضور در مراسم اهدای جوایز دعوت به عمل آمد و جوایز نفیسی نیز به ایشان از طرف شرکت سهامی فرش ایران اهدا شد.

تیرماه سال ۱۳۸۵، جشنواره تابستانی

با شروع تعطیلات تابستانی و آغاز فراغت دانش‌آموزان، دوره دوم مسابقه نقاشی نیز آغاز شد. در تیرماه سال ۱۳۸۵ سالن مناسبی در فروشگاه شرکت سهامی فرش ایران جهت محل برگزاری مسابقه آماده شد. برنامه تابستانی به‌این‌ترتیب طراحی شده بود تا در سه مرحله در ماه‌های تیر، مرداد و شهریور به‌صورت جداگانه برگزار شود. در این برنامه پیش‌بینی شد تا در پایان هر ماه نقاشی‌های گردآمده داوری شوند. سپس در جشنی تمامی شرکت‌کنندگان به همراه اعضای خانواده حضور پیدا کنند.

مرحله تیرماه با حضور نماینده یونسکو در سالن گنجینه شرکت سهامی فرش ایران پایان گرفت. در این جشن به نقاشی برگزیده جوایزی اهدا شد. همچنین برای اولین بار نمونه‌هایی از گبه بافته شده از نقاشی‌های کودکان به نمایش عمومی گذاشته شده بود.

مردادماه سال ۱۳۸۵، استقبال عمومی

توجه خاص مسئولین شرکت سهامی فرش ایران و رضایتمندی خانواده‌ها از برگزاری این مسابقات این جشنواره را پربارتر نمود. جشن مرحله سوم جشنواره «نگاه می‌بافد» در فضای باز شرکت سهامی فرش ایران برگزار شد. این دوره نیز استقبال باشکوهی را از طرف خانواده‌های دعوت شده در برداشت. در یک شب تابستانی با اجرای برنامه‌های شاد و نمایش نقاشی‌های بافته شده به‌صورت گبه جشن «نگاه می‌بافد» آغاز شد. در این مراسم جوایزی به رسم یادبود به برگزیدگان اهدا شد.

شهریورماه سال ۱۳۸۵، نگاه‌ها می‌بافند

شرکت سهامی فرش ایران در شهریورماه شاهد نقطه اوج حضور شرکت‌کنندگان در مسابقه نقاشی بود. جشن پایانی این دوره در یکی از سالن‌های وسیع شرکت با حضور تعدادی بسیاری از خانواده‌ها برگزار شد. نکته جالب‌توجه در میان مدعوین حضور تعدادی از تجار و فروشندگان معتبر فرش دست‌باف در این جشن بود. آن‌ها از این حرکت فرهنگی و هنری با شرکت فرزندانشان در مسابقه نقاشی کودکان حمایت کردند. مراسم این دوره نیز در فضایی سرشار از نشاط و شور کودکانه با اجرای هنرمندانه‌ای بهتر از گذشته انجام شد. از برگزیدگان و نفرات اول مسابقه شهریورماه با هدایای ارزشمندی تقدیر شد.

کتاب برگزیده‌ها

پس از چهار دوره برگزاری جشنواره «نگاه می‌بافد» مسئولین شرکت سهامی فرش ایران بر آن شدند تا ویژه‌نامه‌ای منتشر کنند. در این ویژه‌نامه نمونه‌هایی از فرش‌های بافته شده از روی نقاشی‌ها و گزیده‌ای از نقاشی‌های گردآمده به چاپ رسیده است. این مجموعه از میان پانصد نقاشی از کودکان و نوجوانان حاضر در مسابقه نقاشی با موضوع فرش دست‌باف انتخاب شد. سپس کتاب «نگاه می‌بافد» در اختیار علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ ایران‌زمین قرار گرفت.