در دانش فرش یک قرن از دنیای غرب عقبیم

به گزارش روابط عمومی شرکت سهامی فرش ایران به نقل از فارس، نشست خبری همایش «فرش، سنت، هنر» با حضور تورج ژوله دبیر علمی همایش، علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر و حسن بلخاری رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر پیش از ظهر امروز ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ در این فرهنگسرا برگزار شد.

با هدف حفظ میراث ملی کشور همایش «فرش، سنت، هنر» برگزار می‌شود

اسماعیلی در ابتدای این نشست با تاکید بر رویکرد حفظ میراث ملی کشور در فرهنگستان هنر گفت: فرش دستباف و شناخت هویت آن و جایگاهش در تاریخ و فرهنگ کشور قرار است در همایش «فرش، سنت، هنر» مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: فرش دستباف عمومی‌ترین و مردمی‌ترین هنر و جلوه‌گاهی از ذوق و ادراک و فنون هنرمند ایرانی است. ​در گذشته در اکثر خانه‌ها فرش دستباف موجود بود اگرچه اکنون به واسطه مشکلات این موضوع کمتر شده‌است.

سرپرست فرهنگستان هنر افزود: فرهنگ تصویری، اسطوره‌ای و نمادها در فرش دستباف دیده می‌شود و با بسیاری از هنرهای سنتی پیوند دارد. فرش ایرانی همیشه با آیین‌ها و سنت‌های ارزشمند همراه بوده و کمترین آلایندگی صنعتی را داشته است.

وی گفت: از نظر اقتصادی هم دارای اهمیت بالایی در کشور ماست و میلیون‌ها نفر در تولید فرش و تجارت آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول فعالیت هستند. به لحاظ عمومی بودن و مردمی بودن، هیچ هنری در کشورمان به اندازه فرش دستباف فراگیر نیست. بنابراین در بعد اشتغال زایی جایگاه مهمی دارد و در سال جهش تولید جایگاه ویژه‌ای می‌تواند داشته باشد.

به گفته اسماعیلی، به لحاظِ آموزشی هم رشته‌های متعدد در سطح کارشناسی و ارشد در کشور ایجاد شده و شاخه‌های مختلف با موضوع فرش را در دانشگاه‌هایمان داریم و امید است طرح‌ها و نقش‌های جدیدی را خلق کنند که با دکوراسیون جدید هم همخوانی داشته باشید و این به رونق فرش کمک میکنید.

وی خاطرنشان کرد: ترجمه آثاری با موضوع فرش ایرانی از دیگر فعالیت‌های فرهنگستان هنر است که اسماعیلی به آن اشاره کرد و افزود: در بحث نمایشگاهی، ارائه دانشگاهی و فیلم‌های مستند نیز تلاش داریم یا برگزاری همایش «فرش، سنت، هنر» فعالیت‌های بیشتری داشته باشیم.

اسماعیلی در پایان یادآور شد این رویداد با کمک بخش خصوصی برگزار می‌شود. امیدواریم بیانیه پایانی همایش هم در اختیار سازمان‌ها و نهادها قرار گیرد تا با مقوله فرش دستباف بیشتر درگیر شوند.

سروری و استادیمان در صنعت فرش در جهان را از دست داده‌ایم

دکتر حسن بلخاری در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت روز صنایع دستی و فرهنگ پهلوانی و زورخانه‌ای گفت: اگر در حوزه هنرهای اسلامی، خوشنویسی را اشرف می‌دانیم (با دلیل نگارش قرآن کریم) در صنایع دستی ایران هم فرش هنر اشرف و اتمّ است. فرش پازیریک بیانگر قدمت تاریخی و هنری ملت ایران است و حقیقتا صنعت فرش، جایگاه برجسته‌ای در فرهنگ هنری ما دارد.

وی با اشاره به داستان فرش بهارستان که توسط یک فرد جاهل در ایوان مدائن قطعه قطعه شده است، گفت: نزد ایرانیان باستان فرش جایگاه مهمی داشت.

رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر گفت: در قرآن کریم ۳۳ عُجمه​ (کلمه معرب شده) داریم. مثلا اصطلاح دین یا پارادایس از زبان فارسی به عربی راه یافته است. فردوس معرب پردیس (پارادایس) است و باب‌هایی است​ که کوروش ساخته بود و معنای بهشت را دارد.

وی افزود: فرش کلمه‌ای عربی است و در قرآن هم آمده و به معنای امر گسترده است و انسان ایرانی زیر پای خود می‌گسترانید اما اکنون از زمین به دیوار منتقل شده است.

به گفته بلخاری، فرش بازتاب عرش و بازتاب جهان مینوی است، به همین دلیل یک ایرانی باید آن را در منزل خود و زیر پایش می‌دیده تا همواره به یاد جهان مینوی باشد. ​بنابراین اگر هنر یا صنعتی در کشوری حفظ می‌شود به خاطر تلازم آن با زندگی مادی و ارجاع‌ به زندگی اخروی است.

وی افزود: ​البته متأسفانه ظرف ۶۰ – ۷۰ سال گذشته، سروری و استادیمان در صنعت فرش در جهان را از دست داده‌ایم. امیدواریم برپایی همایش‌های مانند «فرش، سنت، هنر» در راستای احیای این جایگاه بکوشد.

​رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر در بخش پایانی سخنان خود به ارتباط ظهور ایده با هنرهای صناعی اشاره کرد و گفت که عبارت صنایع دستی ارتباطی با صنعت ندارد.

بلخاری در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد حمایت دولت از فرش سنتی و دستباف موجب حضور بیشتر آن در خانه ها شود.

در دانش فرش یک قرن از دنیای غرب عقبیم

تورج ژوله، دبیر علمی همایش «فرش، سنت، هنر» هم در ابتدای سخنان خود گفت: در انتخاب عنوان همایش حساسیت‌های خاصی داشتیم و هدفمان این بود که مواردی که نیاز امروز هویت فرش دستباف ایران است، مورد توجه قرار گیرد. کارشناسان معتقدند هویت​ فرش دستباف ایرانی در گرو سنت و هنر است، پدیده‌ای بوده که در بسیاری موارد به سمت تبدیل شده و بعدها چاشنی هنر هم به آن اضافه شده است.

وی افزود: هدف اصلی ما این است که هویت فرش دستباف را با یادآوری بحث‌ها و ساختارش پررنگ کنیم. ​چون بخش عظیمی از اقتصاد هنر فرش ایرانی مدیون نگاه هنری و سنت‌های آن است. این موضوع در فراخوان همایش (در سه بخش علمی، نمایشگاهی و فیلم) به آن توجه شده است.

ژوله ادامه‌داد:​ ما در دانش فرش چیزی حدود یک قرن از دنیای غرب عقب هستیم و آلمانی زبان‌ها در این زمینه پرچمدار بوده‌اند. البته در کشور ما هم حدود دو دهه است که نظام آموزشی ما به مقوله علمی فرش وارد شده است. الان هم حدود ۶ سال از طرح مقطع دکتری فرش می‌گذرد.

دبیر علمی همایش «فرش، سنت، هنر» اذعان کرد: در دنیای غرب جنس شناخت آن‌ها از فرش مادی بوده است ​اما در ایران و در این همایش به دنبال مبانی نظری، چیستی و هستی شناختی فرش هستیم.

ژوله گفت: تصویربافی ما امروز با نام تابلوفرش شناخته می‌شود، موضوع دیگری است که در همایش و در نمایشگاه گره بافته‌های سنتی و تصویری به آن پرداخته خواهد شد. در بخش سوم نیز همه فیلم‌هایی که طی یک قرن اخیر با موضوع فرش تولید شده است، با نظارت دبیر علمی این بخش (علیرضا قاسم خان) نقد و بررسی می‌شوند.

​وی خاطرنشان کرد: هر آنچه که از این همایش قرار است منتشر شود، ارتباطی به فرش ماشینی ندارد و آماری که پیرامون این موضوع مطرح شد، درباره فرش دستباف است و آمارهای غیررسمی بین ۵ تا ۸ میلیون نفر متغیر است.

ژوله خاطرنشان کرد: فرش دست دوم یا کارکرده، لباس دست دوم نیست، بنابراین قبل از خرید فرش ماشینی به این فکر کنیم که شاید بتوان فرش دستباف دست دوم خرید.

وی در پایان با اشاره به شیوع ویروس کرونا گفت: اگر امکان برگزاری همایش به صورت حضوری نباشد، به صورت مجازی برگزار خواهد شد.